Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi
02.08.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile vergi kanunlarda reform niteliğinde bazı değişiklikler yapıldı. Söz konusu kanun kendi içerisinde birçok önemli başlık barındırmakla birlikte, yazımızda değinmek istediğimiz öncelikli konu Kurumlar Vergisi Kanunu özelinde yeni getirilen “Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi” olacaktır. Bununla birlikte yakın kavramlar olması ve bu kavramların birbirine karışmaması adına kısaca “Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi” konusundan da bahsedeceğiz.
Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi
Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen Ek.1-13 maddeleri ile %15 oranında Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi, nihai ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap döneminden önceki dört hesap döneminin en az ikisinde 750 milyon avro karşılığı Türk Lirası sınırını geçen çok uluslu işletme gruplarının bağlı işletmelerinin 2024 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2024 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere yasal mevzuattaki yerini almıştır.
Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisine ilişkin düzenleme zaten OECD ve G20 ülkeleri tarafından büyük çok uluslu işletmelerin faaliyette bulundukları ve kar elde ettikleri ülkelerde adil bir vergilemeye tabi olmaları ve uluslararası vergi sisteminde kesinlik ve istikrarın sağlanması amaçlarıyla oluşturulan Küresel Matrah Aşındırmayı Önleme Rejimini oluşturan kuralların yani ikinci yapısal blok veya sutun-2’nin (orijinal ismi ile pillar-2) yerel mevzuattaki karşılığı olarak beklenmekteydi.
Yurt içi asgari kurumlar vergisi de her ne kadar Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi kavramlarından ayrı olarak mevzuatta yerini almış olsa da birbirleri arasında tamamlayıcı bir etkileşimleri olduğu açıktır.
Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi
Kurumlar Vergisi Kanuna eklenen 32/C maddesi ile kurumların 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına, özel hesap dönemine tabi olan kurumların ise 2025 takvim yılında başlayan özel hesap dönemi ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlarına uygulanmak üzere, Kurumlar Vergisi Kanununun kurumlar vergisi ve geçici vergi oranı başlıklı 32. madde ile indirimli kurumlar vergisi başlıklı 32/A. madde hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisinin indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamayacağı düzenlenmiştir.
Bu düzenlenmenin devamında ise yurt içi asgari kurumlar vergisi hesaplanırken kurum kazancından bazı istisna ve indirimlerin düşülebileceği ayrıca hüküm altına alınmıştır. Bu istisna ve indirimler ise başlıklar halinde aşağıdaki gibidir.
— 5/1-a, İştirak kazançları istisnası,
— 5/1-ç, Emisyon primi kazancı istisnası,
— 5/1-d, Sahip oldukları taşınmazlardan elde edilen kazançlar dışında, Türkiye’de kurulu fonlar ile yatırım ortaklıklarının kazançlarına ilişkin istisna,
— 5/1-i, Risturn istisnası
— 5/1-j, Sat-kirala-geri al işlemlerinden doğan kazançlarda istisna uygulaması,
— 5/1-k, Kira sertifikası ihracı amacıyla her türlü varlık ve hakların satışından doğan kazançlarda istisna uygulaması,
— Türk uluslararası gemi siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden ve devrinden elde edilecek kazançlara ilişkin istisna,
— Serbest bölgelerde uygulanan kurumlar vergisi istisnası,
— 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kazanç istisnası ile kurumlar vergisi matrahından indirim konusu yapılabilen Ar-Ge ve tasarım indirimleri,
— 10/1-g, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10’unu aşmayan kısmı,
— 10/1-h, Engelliler Hakkında Kanuna göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının % 100’ü oranında korumalı işyeri indirimi,
Yurt içi asgari kurumlar vergisinden Kurumlar Vergisi Kanununun 32. maddesinin aşağıda sayılan fıkraları uyarınca indirimli oran uygulanması nedeniyle alınmayan vergi ile bu maddenin yürürlüğe girdiği 02.08.2024 tarihinden önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış olan teşvik belgelerindeki yatırıma katkı tutarlarının kullanılması nedeniyle 32/A maddesi hükmüne istinaden ilgili hesap döneminde alınmayan vergi indirilir.
— Payları Borsa İstanbul Pay Piyasasında ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumların (bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, ödeme ve elektronik para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri hariç) paylarının ilk defa halka arz edildiği hesap döneminden başlamak üzere beş hesap dönemine ait kurum kazançlarına kurumlar vergisi oranı 2 puan indirimli olarak uygulanır.
— İhracat yapan kurumların münhasıran ihracattan elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 5 puan indirimli uygulanır.
— Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların münhasıran üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanır.( Bu kazançların ihracata isabet eden kısmı için ihracat indiriminden faydalananlara bu fıkra kapsamında ayrıca indirim uygulanmaz.)
Son olarak yurt içi asgari kurumlar vergisinin 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde elde edilen kazançlar için uygulanacağını yukarıda belirtmiştik. Bununla beraber ilk defa faaliyete başlayan kurumlar hakkında faaliyete başlanılan hesap döneminden itibaren üç hesap dönemi boyunca yurt içi asgari kurumlar vergisinin uygulanmayacağını da belirtmek de fayda var.
Kaynakça
— 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu
— 1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği
— 7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Yazının tamamına buradan ulaşabilirsiniz
Fatih KAYA
Vergi Müfettişi
KAYNAK: https://www.alomaliye.com