Stajın emekliliğe sayılmasına ilişkin yeni yasa teklifi
Staj ve çıraklık mağduriyeti en eski kadim meselelerin başında gelmektedir. Keza ülkemizde küçük çocuklar bile bir iş yerinde hizmet akdine göre çalıştıklarında tüm sigorta kollarına tabi tutulmalarına rağmen aday çırak, çırak ve stajyer öğrenciler ise emeklilik (yaşlılık, malullük ve ölüm) sigortalarının kapsamı dışında tutulmaktadır. Bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalıkları sigortası ile genel sağlık sigortası uygulanmaktadır. Oysa stajyer ve çırakların da tüm sigorta kollarından faydalandırılması hem işverenlerin kalifiye eleman ihtiyaçlarının giderilmesinde hem de EYT düzenlemesiyle birlikte daha da bozulan SGK’nın aktüeryal dengesinin düzeltilmesinde katkı sağlayacaktır…
Stajyer ve çırak olarak çalışmış olanların emeklilik sigortalarından faydalandırılmamaları ve tabi oldukları staj sigortasının emeklilikte başlangıç sayılmaması haklı olarak hep yakınma konusu olmaktadır. Bu konundaki yakınmalarını daha önceden de müteaddit kez kamuoyunun gündemine getirmiştim. Keza gazetemize emekliler ve emeklilikte kademe bekleyenlerden sonra en çok stajyer ve çırak olarak çalışmış olan okuyucularımızdan hemen her gün yağmur gibi sual ve talepler gelmektedir.
Okuyucularımızdan gelen yoğun talep ve bu konudaki meraklarına her yeni gelişme olduğunda ışık tutmaya devam ediyoruz…
Stajyer ve çırakların emekliliklerini kolaylaştırmak maksadıyla geçtiğimiz günlerde TBMM’ye “31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” başlığı altında yine bir kanun teklifi verildi. TBMM komisyonlarına kadar intikal ettirilen bu kanun teklifi çerçevesinde stajyer ve çırakların taleplerini bu yazımızda değerlendireceğiz…
MASABAŞINDA STAJ YAPANA VAR, DİĞERLERİNE YOK!
Sosyal güvenlik mevzuatımıza bakıldığında hakikaten stajyerler arasında emeklilikte avantaj sağlayan hizmet borçlanmaları açısından eşitliğe aykırı düzenlemelerin bulunduğu hemen göze çarpmaktadır. Keza SGK uygulamasında hâlen avukatlar, sigortalı olmaksızın ilk altı ay mahkemelerde, kalan 6 ay da avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık staj sürelerini gösteren onaylı baro belgesi ve borçlanma talep dilekçesi ile kuruma başvurmaları hâlinde bu süreleri borçlanabilmektedir.
Yine 1416 Sayılı Kanun uyarınca yurt dışında geçen öğrenim süreleri, hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri hatta doktora veya tıpta uzmanlık öğreniminde geçen süreler borçlanılarak emeklilik başlangıcında dikkate alınmaktadır. Ancak diğer stajyerler ile çırakların bu hakkı bulunmamaktadır.
Anayasanın eşitlik ilkesi gereği bu kesimin de borçlanma hakkından faydalanması gerektiği kanaatindeyim. Kaldı ki stajyerlerin bütçeye çok büyük yük getirmesi de söz konusu değildir.
TEKLİFTE HAK KAYIPLARINA YER VERİLMİŞ
TBMM’ye intikal ettirilen yeni Kanun teklifinde; Mevcut Durumun Getirdiği Sorunlar aşağıdaki şekilde sırlanmıştır;
“Hak Kaybı: Çıraklık ve staj döneminde çalışılan sürelerin sigorta başlangıcı olarak sayılmaması, çalışanların emeklilik haklarından mahrum kalmasına sebep olmaktadır. Bu durum, özellikle uzun yıllar çalışan kişiler için ciddi bir hak kaybı anlamına gelmektedir.
Eşitsizlik: Aynı yaşta çalışma hayatına başlayan, ancak biri çıraklık veya staj yapmamış olan iki kişi arasında ciddi bir eşitsizlik ortaya çıkmaktadır. Çıraklık veya staj yapan kişi, aynı sürede daha az prim günü kazanmakta ve daha geç emekli olabilmektedir.
Motivasyon Eksikliği: Çıraklık ve staj dönemlerinin sigorta başlangıcı olarak kabul edilmemesi, gençlerin bu tür programlara katılma motivasyonunu düşürmektedir. Bu da mesleki eğitimin ve iş gücü niteliğinin azalmasına yol açabilmektedir.
Çıraklık ve staj başlangıç tarihinin sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilmemesi, Türkiye'de sosyal güvenlik sisteminin önemli bir sorunu olarak varlığını sürdürmektedir. Genç çalışanların hak kayıplarının önlenmesi, sosyal güvenlik sisteminin adaletli ve kapsayıcı bir şekilde işlemesi açısından büyük önem taşımaktadır.”
Staj ve çıraklık mağdurlarına ilişkin bu tespitlere yer verildikten sonra mezkûr kanun teklifinde çıraklık ve stajda geçen sürelerin başlangıç tarihinin sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilmesi öngörülmektedir. Görüldüğü üzere TBMM’ye en son verilen inceleme konusu kanun teklifinde staj ve çıraklık başlangıç tarihinin sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilerek mağduriyetlerin giderilmesi amaçlamaktadır. Ancak daha önceden de bu yeni kanun teklifine benzer muhalefet milletvekillerince çok sayıda teklif verilmesine rağmen yasalaşmadı. Umarız bu kez yasalaşır ve stajyerler arasında borçlanma ve dolayısıyla emeklilik yönünden eşitlik sağlanmış olur.
İSA KARAKAŞ
https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/isa-karakas/stajin-emeklilige-sayilmasina-iliskin-yeni-yasa-teklifi-644274