YILLIK İZİN SÜRELERİ VE ÖNEMLİ HATIRLATMALAR

Çalışanların yıllık izin haklarını ne zaman kullanacaklarını şimdiden planlamakta fayda var… Yıllık iznin ne zaman kullanılacağını genelde işveren karar verir ama izin kurulu varsa yetki kuruldadır…

Bilinen adıyla işçi olanlar 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında çalışmaktadırlar ve yıllık ücretli izinleri de bu Kanuna göre hesaplanır. (854 sayılı Deniz İş Kanunu’na aynı hakları verir)

Kanun’un 53 üncü maddesine göre;

“İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir…

İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;

a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,

b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,

c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,

Az olamaz…”

54 üncü maddeye göre ise “…İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru … hesaplanır.”

Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesine göre ise “ İş Kanununun 53 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 54 üncü maddesindeki esaslar ve 55 inci maddesindeki durumlar göz önünde tutularak her işçinin yıllık ücretli izne hak kazandığı tarih … yıllık ücretli izin kayıt belgesine yazılır…”

Bunlara göre; yıllık izin hesabında o işyerinde ilk işe girilen tarihe göre yıllık dönemlerin tamamlanmasına dikkat edilir. Yani, 1 Temmuz günü işe başlayan bir işçinin yıllık izin hakkı her yıl 1 Temmuz günü başlar. Takip eden yılların birinde 1 Temmuz gelmeden işten ayrılırsa kıst izin süresi uygulanmaz. Mesela 1 Temmuz 2008 işe başlayan birisi ilk defa 1 Temmuz 2009 günü yıllık izne hak kazanır. 25 Haziran 2014 günü işten çıkarılmış veya ayrılmışsa 11 aylık bu çalışması için izin hakkı yoktur.

Yıllık izin ücreti peşin ödenir

Gerek, 4857 ve gerekse 854 sayılı Kanunlara göre çalışanlar ücretlerini ayın sonunda daha doğrusu takip eden ayda alırlar işte, bu kişiler yıllık izne çıkacaklarsa paralarını peşin almalı ve işveren de peşin ödemelidir. (4857 md. 57)

Pazarlar ve tatiller izne ilave edilir

Ayrıca, izin süresine rastlayan Pazar günleri ile izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatil günleri izinden sayılmaz ve izne ilave edilmelidir. Mesela, 14 gün izne çıkan bir işçinin izin süresi içine rastlayan 2 Pazar günü ile birlikte 16 gün izni olur.

Yaşlılara ve gençlere ayrıcalık

Yıllık izin hesabında, yaşlılara ve gençlere pozitif ayrımcılık yapılmış ve belirtilen yıllık izin sürelerinin, onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamayacağı kanunlaştırılmıştır.

Öte yandan, Kanunda yazan izin süreleri asgari (en az) süreler olup, bu süreler iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

Kısmi çalışanların yıllık izni de kısmidir

Ayda 30 gün çalışmak esas olmakla birlikte bazı kısmi süreli iş akitleri ile daha az süreli çalışmalarda yapılabilmektedir. Mesela ayda 15 günlük hizmet akdi yapılan ve ayda 15 gün çalışan işçinin yıllık izni de kısmi hesaplanır. İşçi 1 Temmuz 2009 günü işe girmiş ve ayda 15 gün çalışıyorsa 1 Temmuz 2010 günü bir yılı tamamladığında izne hak kazanır ama normal işçi olsaydı 14 gün izni varken, 7 gün izin hakkı olacak.

 Yıllık izinde çalışma yasaktır

Bütün çalışanların izinlerinde amaç dinlenmeleri ve enerjileri toplayarak işe başlamalarıdır. Bu sebeple yıllık ücretli izin süresince çalışanların başka iş veya işyerlerinde çalışmaları da yasaktır. Şayet, yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir. Ayrıca, işveren, isterse bu personelin hizmet akdini, 4857 sayılı iş Kanunu’nun 25/II-(e) bendi uyarınca tazminatsız olarak feshedilebilir.

 İznin biri en az 10 gün olmalıdır

4857 sayılı Kanun’un 56 ıncı maddesine göre;

“…izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.

 Dört güne kadar yol izni de var

Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.

ALİ TEZEL

alitezel.com