Türkiye’de vergi kayıp ve kaçaklarının yüksek olduğu bilinen bir gerçek. Söz konusu durumun ana nedenleri arasında denetim eksikliği ve mükellefler nezdinde vergi bilinci ve ahlâkının zayıf olması geliyor.
MAHKUMİYET KARARLARITabloda 2010 ile 2015 yılları arasında Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ceza mahkemelerinin vermiş olduğu mahkûmiyet kararları yer alıyor.
Vergi Suçlarında Mahkûmiyet Kararları
Kaynak: http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/adliarsiv.html.VUK 359. maddenin a/1 bendinde sayılan suçlar; defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapmak, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açmak ile defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydetmek biçimindedir. Söz konusu suçlara yönelik olarak en çok mahkûmiyet kararı 2015 yılında verilmiş olup tablodan da görüleceği üzere sayı 731 kişidir. VUK 359. maddenin a/2 bendinde sayılan suçlar ise defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek, gizlemek ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemektir. Görüleceği üzere söz konusu suçlarda mahkûmiyet kararlarının sayısı fazla. Bu suçlardan ise yanıltıcı belge düzenlemek ve defter tahrifinin daha fazla başvurulan bir kaçakçılık yöntemi olduğu aşikâr. Keza gizleme fiili açısından iyi niyetli mükelleflerin idareden ibraz yükümlülükleri için süre isteme hakları var.
VUK 359. maddenin b/1 bendinde sayılan suçlar; vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok etmek veya defter sayfalarını yok ederek yerine başka yapraklar koymak veya hiç yaprak koymamaktır. Söz konusu suçlara yönelimin yüksek oranlarda olduğu görülüyor. Öte yandan, VUK 359. maddenin b/2 bendinde sayılan suçlar ise belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlemektir. Naylon fatura olarak da bilinen sahte belge düzenleme ve kullanma fiili, kaçakçılık suçunu işleyen mükellefler arasında en çok görülen suç tipi. Her iki bend kapsamında yer alan suçlara ilişkin 2012 yılından sonra mahkûmiyet kararlarında görülen artış, son dönemlerde denetim sisteminde etkinliğin artmasından kaynaklanıyor.
VUK 359. maddenin c bendinde yer alan suç ise Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlara yönelik olup, söz konusu suça ilişkin mahkûmiyet kararları diğer kaçakçılık suçlarına nazaran daha az.
VUK 362. maddede vergi mahremiyetini ihlal suçu, 363. maddede ise mükellefin özel işlerini yapma suçu yer alıyor. Görüleceği üzere söz konusu suçlara yönelik olarak mahkûmiyet kararları, kaçakçılık suçu ile kıyaslandığında bir hayli düşük. Bu durumun en önemli nedeni, bahse konu suçları işleyen / işleyebilecek olanların idare ve denetim elemanları olması ve dahi vergi bilinçlerinin daha yüksek olması.
Dr. Cem Barlas Arslan
HÜRSES