Vergi incelemelerinde mükellefin de hakları varÖncelikle şunu belirteyim ki vergi incelemeleri mükellefleri maddi manevi çok yıpratır. İnceleme elemanlarının geniş yetkileri, bir firma veya kişinin tüm kazancının elinden alınmasına sebep olabileceği gibi, iş kabiliyetini sona erdirebilir.En basitinden koda alınan mükelleflerin müşterilerini kaybettiklerini ve yeni müşteri bulmakta zorlandıklarını görüyoruz. Bu yüzden incelenen mükellefler öncelikle çalıştıkları meslek mensupları (yeminli mali müşavir, mali müşavir ve varsa avukat) ile bir inceleme süreci yönetim ekibi kurmalılar.
Mükellefler inceleme elemanlarının istedikleri bilgileri tam ve eksiksiz yerine getirmeli, özellikle sürelere riayet etmelidirler. Defter ve belgelerin zamanında ibraz edilmesi çok önemlidir. Şehir dışında bulunma, hastalık veya belgelerin toparlanmasının zaman alması gibi durumlarda süre dolmadan önce müfettişe haber verilmeli, ek süre talep edilmelidir. İnceleme elemanı ile gereksiz tartışmalara girilmemeli, inceleme ile doğrudan ilgili olmayan kişilerin inceleme elemanı ile muhatap olması önlenmelidir. İnceleme elemanı ile irtibatın olabildiğince tek elden sürdürülmesi, muhtemel eleştiri konuları, savunma ve dayanaklar konusunda önceden hazırlık yapılması gerekmektedir.
Ülkemizde maalesef mükelleflerin incelenme oranı çok düşüktür. Sahte fatura kullanım incelemeleri, incelenen mükellef sayısını artırmışsa da bu oranın tüm mükellefler nezdinde yüzde 2’yi geçmediğini belirtmek gerekir.
Eski Baş Hesap Uzmanı Bekir Baykara, Vergi Dünyası Dergisi’nin Ekim 2007 sayısında inceleme sırasında mükelleflerin haklarını kapsamlı ve güzel bir tasnifle ele almış. Vergi Usul Kanunu ve hukukun genel ilkelerinden doğan haklar hakkında bilgi almak için bu yazıya başvurulabilir.
İnceleme sonrasında mükellef aleyhine bir tarhiyat söz konusu olursa başvurulacak itiraz yolları vardır. Bunlardan birincisi uzlaşmaya başvurmaktır. Uzlaşma incelemeyi yapan birimde yapılan tarhiyat öncesi veya vergi ve cezaların kesilmesinden sonra vergi dairesinde yapılan tarhiyat sonrası uzlaşma olmak üzere ikiye ayrılıyor.
Uzlaşmadan başka mükelleflerin indirim talebinde bulunmaları veya rapora istinaden kesilen vergi ve cezaların iptali için vergi mahkemesinde idare aleyhine dava açma hakkı da bulunuyor.
Vergi incelemesine neden seçilebilirsiniz?Vergi Denetim Kurulu, risk analizi yaparken bazı kriterleri ve yöntemleri dikkate almaktadır. Bu kriterlerden ve yöntemlerden bazıları şunlar olabilir: Vergi dairesi dosyasının taranması, mali tabloların mali analiz yoluyla ölçülerek, sektör, mükellef ve konu bazında seçim yapılması, özelliği olan sektör ve konuların denetlenmesi, denetim elemanları tarafından yapılan karşıt incelemeler, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kodlarına girilmesi, devamlı devir KDV verilmesi, devamlı zarar beyan edilmesi, faaliyet ile orantısız iade talepleri, mali tabloların tutarsızlıklar içermesi, giderlerin yüksekliği, ortaklar cari hesabının şişkinliği, mükellef hakkında ihbar olması, Başbakanlık ve bakanlık takipli özel incelemelerin vergisel açıdan değerlendirilmesi, karapara incelemelerinin vergisel açıdan incelenmesi, diğer denetleyici ve düzenleyici kurumların talebi (SPK, BBDK vb), banka, aracı kurum gibi finansal piyasalarda yapılan denetimlerin yansıması.
VDK nereye gidiyor?Yazımın sonuna gelirken sizlerle bir kulis bilgisini de paylaşmak istiyorum. Aldığım duyumlara göre önümüzdeki dönemde bakana bağlı olarak çalışan Vergi Denetim Kurulu’nun (VDK) Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesine alınması düşünülüyormuş. A grubu müfettişlerin çalıştığı illerde (8-10 il olacak şekilde) bir revizyon söz konusu olabilir. Ayrıca bakana bağlı bir bakanlık içerisinde gerekli soruşturmalar yapacak teftiş ve rehberlik biriminin kurulması da ihtimaller arasında.
Yusuf KeleşZaman