Vergi incelemesinde hangi esaslara uyulması gerekir?

Vergi incelemesinde uyulacak esaslar

Vergi incelemesinde uyulacak esaslar “Vergi Usul Kanunu’nun” 140’ıncı maddesinin konusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda “Vergi incelemesi yapanlar, yaptıkları inceleme sırasında söz konusu kanun maddesinde yer alan esaslara uymak zorundadırlar. Şöyle ki;

İncelemeye tabi olana, bunun mevzuu (konusu) işe başlamadan önce mükellefe açık olarak izah edilir. Burada yer alan mevzuun izah edilmesi tanımlanmasından anlaşılması gereken yapılacak incelemenin konu, gerekçe, tür, kapsam ve dönemini içerecek şekilde bir bütün olarak mükellefe açıklanması anlamına gelmektedir.

Bu nedenle; mükelleflerin inceleme başlamadan önce incelemenin dönemi ve hangi vergi türüne göre hangi konuda incelenecekleri konusunda bilgilenme hakkı vardır. Bu nedenle inceleme elemanları bu konudaki gerekli açıklamaları mükellefe yapmakla yükümlüdürler.

İncelemeye başlamadan önce düzenlenmesi öngörülen “incelemeye başlama tutanağında en az (asgari) aşağıdaki bilgilerin yer alması gerekmektedir. Bu bilgiler;

Nezdinde inceleme yapılanın kimlik bilgileri, ünvanı, adresi ve faaliyet konusu,

İncelemenin türü (tam/sınırlı inceleme),

İncelemeye alınma gerekçesi,

İnceleme Konusu,

İncelemene dönemi,

İnceleme mükellefin iş yerinde yapılacaksa buna ilişkin olarak nezdinde inceleme yapılanın muvafakati, (izni)

Tutanağın düzenlenme yeri ve tarihi, inceleme elamanın ve hazır bulunması halinde mükellefin veya temsile yetkili olan kişilerin imzası,

Mükellefin incelemeyle ilgili hak ve yükümlülüklerin hakkında bilgi” olarak belirlenmiştir.

Mükelleften defter ve belgeler yazılı olarak istenir ve tutanakla teslim alınır. Konuya ilişkin yazıda ibraz edilecek defter ve belgeler ile ibraz süresi ve yeri, ibraz edilmemesi halinde uygulanacak müeyyidelere yer verilir.

Mükellefin yazıya gerek kalmaksızın defter ve belgelerin ibrazı üzerine defter ve belgeler tutanak düzenlenerek alınır. Bu bağlamda, teslim alınan defter ve belgelerin mahiyeti ile teslim eden ve alan kişilerin kimlik bilgileri ve imzalarına yer verilir. Bu bağlamda da mükellefler elektronik olarak tutulmasına izin verilen defter ve belgeleri elektronik ortamda ibraz edilebilir.

Her hal ve takdirde Vergi Usul Kanunu’nu “Arama” ile ilgili hükümleri (VUK md:142-147) geçerlidir.

“Vergi incelemesi sadece inceleme görev yazısında belirtilen konu ve döneme ilişkin olarak yapılır. İnceleme konusu ve dönemi ile ilgili olmayan herhangi bir hususa ilişkin mükelleften bilgi ve belge talebinde bulunulamaz. Yürütülmekte olan incelemeler sırasında görevlendirme yazısında belirtilen farklı bir konu veya döneme ilişkin eleştiriyi gerektiren hususların tespiti durumunda söz konusu durum inceleme görevini verenlere bildirilir. Görevlendirme yazısında yer alan inceleme konusuna giren tespitlerin, bu yazıda yer almayan farklı vergi türlerine ilişkin olarak da rapor yazılmasını gerektirmesi durumunda, bu husus yeni görevlendirme gerektirmez.”(Vergi incelemesinde Uygulanacak Usul ve Esaslar hakkında Yönetmelik’in 6’ncı maddesinde 25.10.2016 gün 29868 sayılı Resmi Gazete ile değişiklik yapılmasına dair yönetmelik)

Vergi incelemeleri esas itibarıyla incelemeye tabi olanların iş yerinde yapılır. İş yerinin müsait olmaması, ölüm, işin terk edilmesi gibi zaruri sebeplerle incelemenin iş yerinde yapılması imkansız olur veya mükellef ve vergi sorumluları isterlerse inceleme dairede yapılabilir. Bu takdirde incelemeye tabi olanın defter ve belgelerini daireye getirmesi kendisinden yazılı olarak istenir. Bu bağlamda da incelemenin dairede yapılması halinde istenilen defter ve belgeleri belli edilen zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenler, bunları ibraz etmemiş sayılırlar. Haklı bir mazeret gösterenlere, defter ve belgelerini daireye getirilmeleri için uygun bir süre verilir.

(x)Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi için; “Vergi İncelemesinde Uyulacak usul ve esaslar hakkında Yönetmelik” 31 Ekim 2011- 28101 sayılı Resmi Gazete, söz konusu yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik 25.10.2016 -29868 sayılı Resmi Gazete)

Dr. Veysi Seviğ

İTOHABER