Tevsiki mümkün olmayan harcamalara ait bordro nasıl yapılmalı?

Vergi hukukunda: Tevsiki mümkün olmayan harcamalara ait bordro

213 sayılı VUK’nun  228. maddesi hükmü gereği “tevsiki zararı olmayan kayıtlar” madde hükmünde düzenlenmiştir.  Maddeye göre,   3  madde halinde  belirtilen  giderler için  ispat edici kağıt istenilmemektedir. Buna göre,

1- Örf ve adetlere göre bir belgeye dayandırılması mutat olmayan çeşitli giderler,

2- Belgenin temini imkan olmayan masraflar,

3- Vergi yasalarına göre götürü olarak tespit edilen giderler

Ayrıca, yukarıda yazılı  1 ve 2 numaralı fıkralarda yazılı giderlerin gerçek miktarları  üzerinden  kayıtlara geçirilmesi  ve miktarlarının işin genişliğine ve   mahiyetine uygun   bulunması zorunludur.

Yasal düzenleme gereği uygulamada, yukarıda yer alan giderlerin  zaman zaman ortaya çıkarak  bu harcamaların giderleştirilmesi konusunda duraksamaya düşülmektedir.

VUK’na göre, kayıtların dayanağının ilke olarak belgelere bağlanmış olmasına rağmen bazı olayların  belgelendirilmesinde çeşitli zorunluluklar  ortaya  çıkmaktadır.  Belgeye dayanmayan kayıtlar VUK 228. maddesine göre bir bir sayılmıştır. Bu şekilde  ispat edici vesika istenmeyecek olan kayıtlar sadece  giderler yönündendir.  Bu nedenle,  yasada sayılan masraflar haricindeki  kalan alacak-borç ilişkileri,  hasılatlar, emanet hesaplar vb.  bunların  mutlak surette belgeye dayandırılması gereklidir.

1- Örf ve Teamüle Göre Bir Belgeye  Dayandırılması Alışılmış Olmayan Masrafların Durumu Nedir?

Örf ve teamüllere göre yapılan harcama için belge alınması mutad değilse (alışılagelmiş bir uygulama değilse) bu durumda yapılan  gider için belge istenmemektedir.  Bu gibi harcamalar için  ödeme yapılan kimsenin belge düzenleme  zorunluluğu ve sürekli mükellefiyeti olmaması halinde ortaya çıkabilmektedir. Uygulamada bu tür giderlere hamaliye, şehir içi toplu taşıma araçları, bahşişler vb. masraflar. Örneğin,  şehir içi toplu taşıma  giderleri, vapur ücretleri,  jeton, kent kart giderleri.(1)

2- Belgesinin Temini Mümkün Olmayan Giderler Nelerdir?

Bu gibi masraflar,  vesikalandırılması yani belgelendirilmesi çok uzun zaman aldığı ve birikmelere neden olabilecek cinsten harcamalara ilişkin masraflardır. Bu gibi masraflar için örnek vermek gerekirse otoyol,  vapur, şehir içi tren, köprü, tünel geçiş ücretleri örnek verilebilir.

Öte yandan, adi şekilde yollanan toplu mektuplar,  yılbaşı veya bayramlarda gönderilen tebrik kartları için yapılan harcamalar da bu kapsamda değerlendirilebilir.  Bu tür giderlerin  kanuni defterlerde  kayıtlandırılması sırasında  belge tarih ve numarası yazılamayacağı için  daha doğrusu  bu giderlerin belgesiz olması dolayısıyla defterlere kaydedilmekle birlikte giderleştirilmesi sırasında bunların açık  mahiyetine yazılması  gereklidir.(2)

3- Vergi Yasalarına Göre Götürü Olarak Tespit Edilen Masraflar Nelerdir?

Bazı vergi kanunları ile mükelleflere,  herhangi bir belgeye dayanmadan hasılatın belli bir oranında veya fix  olarak gider kaydetmeleri olanağı verilebilmektedir.  Götürü olarak kaydedilen masraf adı verilen bu uygulamaya en sık  GVK’nunda görülebilmektedir.

4369 sayılı kanunla  değiştirilmeden  önce GVK’nun 68.   maddesinin 10. bendine göre serbest meslek  erbabı, haberleşme ve ulaşım  gibi çeşitli giderlerine  karşılık olmak üzere yılda (1998 yılı için)  3.400.000 lirayı  geçmemek üzere gayri safi hasılatlarının %10’unu belgesiz  olarak  masraf  yazılabilmektedir. Bu bentte yapılan değişiklikten sonra    serbest meslek erbabı  belgesiz olarak ancak gerçek tutarları  ile yalnızca  “işle alakalı olarak şehir için yol, PTT ve odabaşı ücretleri” gibi çeşitli ücretleri gider yazabilecektir.(3)

--------

[1] Vergi idaresi  tarafından  bahşişleri belgesiz gider  yazılması  ilkesi kabul edilmemektedir.  Ayrıntılı bilgili için bkz. M.Maç – Sasaoğlu D.: “Belgelendirilmesi zorunlu olmayan harcamalar”, Maliye Postası, 1.8.1998, s.430

[2] Posta idaresi topluca yollanan adi gönderiler için  mükelleflere maktu bir bordro vererek bu bordroya bütün  isimlerin dökülmesini istemektedir.  Bu bordroya mükellef ve PTT idaresi tarafından karşılıklı  kaşe ve imza vurulmaktadır  daha sonra bu bordro topluca gelir yazılabilir. Bkz.  Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün PTT İşletme Genel Müdürlüğüne yolladığı  14.06.1990 gün ve 57031 sayılı yazı.

[3] GVK, MD. 40/1  ve GVK GT Seri No 194. 

Av. Nazlı Gaye Alpaslan

hurses.com.tr