Tahsil edilmeyen kiranın vergisi olur mu?

Kiraya verdiği dairesi olanlar her yıl mart ayında elde ettiği kira gelirini beyan edip etmeyeceğini, edecekse ne şekilde beyanname vereceğini merak eder. Bu cumadan itibaren beyannamelerin 25 Mart’a kadar verilmesi gerekiyor.

Bir servet vergisi olan Emlak Vergisi’nden farklı olarak gayrimenkul sermaye iradı, bir önceki yıl elde edilen gelirin vergi dairesine beyanı çerçevesinde ödenecek verginin hesaplanmasından ibarettir. Sosyal devlet ilkesi gereği; sadece kiraya verilen meskenden kira geliri elde edenlerin (daha doğrusu ticari, zirai ve serbest meslek geliri olmayanların) bir yıl içerisinde elde ettikleri gelirin 3 bin liralık kısmı için vergi alınmaz. Geliri bunun altında olanların beyanname vermesine gerek yok. Kira geliri bu tutarı aşıyorsa ve yukarıda bahsettiğim gibi ticari zirai veya mesleki gelirden beyan verme mecburiyeti yoksa 3 bin lira indirildikten sonra geriye kalan tutar üzerinden beyanname verilmeli ve bu gelir üzerinden hesaplanan vergi ödenmeli.

Kira gelirinde gelirin elde edilmesi, tahsil esasına bağlıdır. Yani kira gelirinin vergilendirilmesi için kiranın nakden veya ayni olarak tahsil edilmiş olması gerekir. Tahsil edilen kira, ilgili yıla veya geçmiş yıllara ait ise beyan o yılda yapılmalı. Örneğin; 2009, 2010 ve 2011 yılları kira gelirleri topluca 2012 yılında tahsil edilirse, bu hasılat 2012 yılının geliri olarak dikkate alınır. Buna mukabil gelecek yıllara ait olup peşin tahsil edilen kira bedelleri, ödemenin yapıldığı yılın değil, gelirin ilgili olduğu yılın hasılatı olarak kabul edilir. Örneğin; 2012, 2013 ve 2014 yılları kira gelirleri topluca 2012 yılında tahsil edilirse her yıla ait kira bedeli ilgili yılda beyan edilir. Önümüzdeki ay verilecek beyannamede sadece 2012 yılına ilişkin gelir dahil edilecek ve o gelirin vergisi ödenecek.

Teknolojinin gelişmesiyle mükelleflerin gelirleri artık daha sıkı takip edilebiliyor. Kira gelirindeki artış, 5-10 yıl öncesine göre muazzam seviyede. Bunda kişilerin bilincinin gelişmesinin etkisi kadar para hareketlerinin takip edilebilmesinin de etkisi var. Bu alanda uç nokta, mükelleflerin kira gelirlerinin tahmin edilmesiyle herkesin beyannamesinin önceden hazırlanıp sisteme yüklenmesi olmuştur. Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi; gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ-kira geliri) elde eden mükelleflerin MERNİS, banka, PTT, sigorta şirketleri, tapu gibi çeşitli bilgileri kullanılarak beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından önceden hazırlandığı ve internet ortamında onayına sunulduğu bir sistemdir.

GİB beyannameleri hazır gönderiyor

Sistemden sadece kira geliri elde edenler faydalanabiliyor. Sisteme; “İnternet Vergi Dairesi” şifresi kullanılarak veya kişiye özel hazırlanmış güvenlik soruları cevaplanarak giriş yapılabilir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nda bulunan bilgiler kullanılarak oluşturulan kira beyannamesi, internet ortamında mükellefe yansıtılacak. Beyanname kontrol edildikten sonra eksiklik, hata ve yanlışlıkların bulunması halinde düzeltilip onaylanmasının ardından mükellefin beyanı elektronik olarak alınmış olacak ve beyan edilen vergi otomatik hesaplanıp mükellefin adına tahakkuk ettirilecek. Eksik ya da hatalı görülen bilgilerin (örneğin banka/PTT bilgisinin eksik veya fazla olması gibi) düzeltilmesi mümkün. Her türlü vergi beyanında olduğu gibi burada da kira geliri beyanı, kişinin düzelttiği ve onayladığı şekilde kabul edilecek. Kirasını elden nakit olarak tahsil eden mükelleflerin de beyannameleri gelir kısmı hariç olmak üzere önceden doldurulmuş bir şekilde hazırlanıp internet üzerinden mükelleflere yansıtılacak. Mükellefler nakit olarak tahsil ettikleri tutarı beyannamenin ilgili kısmına yazarak beyannamelerini otomatik olarak kendileri doldurmuş olacak.

Kira geliri yönünden Gelir Vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar da bu sistemden faydalanabilir. Bu bakımdan, vergi dairesinde mükellefiyet kaydı bulunmadığında, internet vergi dairesinde hazırlanan kira beyannamesi elektronik ortamda onaylandığı anda, şahıs adına vergi dairesinde mükellefiyet tesisi ve vergi tahakkuku işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilir. Onaylanan kira beyanına ilişkin ödemeler anlaşmalı bankalardan veya tüm vergi dairelerinden yapılabilir. Ayrıca internet bankacılığı kullanılarak da vergi borcu ödenebilir.

Kira geliri ile ilgili karşılaşılacak birçok ihtimal ve genel bilgileri sonraki yazılarımda açıklayacağım. Okurlarımdan bu konuda takıldıkları konuları sormalarını istiyorum.

YUSUF KELEŞ

ZAMAN GAZETESİ