-Sermaye Şirketlerinde Nakit Sermaye Artırımı Avantajlı Mı?-
Sermaye artışı yapılan şirketin ortakların hangi parayla (kredi vb.) sermaye artırdığı nasıl tespit edecek?-
Artırılan sermayenin nerede kullanıldığı nasıl tespit edilecek ve nasıl bir işlem yapılacak?-
Sermaye artırıldıktan sonra geçmiş yıl karları dağıtılırsa ne olur?-
Artırılan sermaye başka şirketlere sermaye olarak konulabilir mi?-
Kanunun kabul etmediği sermaye artırım şekilleri;-Kanuna göre nakit sermaye artırımı hükümlerinden faydalanabilecek şirketler-
Nakdi sermaye artırımından kaynaklı indirim hakkı -
İndirim hakkı artırılan sermaye azaltılmadığı sürece uygulanır mı?-
Ortaklar şirkete verdikleri borçlarını sermayeye eklerse bu indirimden yararlanabilir mi?-Şirketler geçmiş yıl karlarını sermaye eklerse bu indirimden yararlanır mı?İşte ayrıntılar; Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. Maddesinin “ı” bendine şirketlerin nakit sermaye artırımı yaparak matrahtan indirim hakkı kazanabilmelerine olanak sağlayan bir hüküm eklenmiştir, acaba eklenen bu hüküm şirketlerimiz için avantajlı mı?
Uygulaması nasıl olacak? Kanun açıkça uygulama hususlarını belirtmiş mi? Bu yazımızda 1 Temmuz 2015 tarihinde yürürlüğe giren, bakanlar kurulu kararı çıkan fakat tebliği yayımlanmayan bu hükümleri değerlendireceğiz.
Kanun nakit sermaye arttıran şirketlerin
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan "Bankalarca açılan TL cinsinden ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı" dikkate alınarak, ilgili hesap döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50'sini nakit sermaye artırdıkları yılın ve sonraki yılların matrahlarından indirebileceklerini belirtiyor.
Merkez Bankası 2015 yılı içinde en son 25.12.2015 tarihinde açıkladığı ticari kredi faiz oranı % 15,76’dir. Bu durumda mükelleflerin kullanabileceği indirim oranın % 7,88’dir. Bu indirim oranı bütün şirketler için aynı oranda uygulanmayacaktır, bakanlar kurulu kararına göre oran bazı şirketlerde farklılaştırılmıştır.
Eğer 1.000.000 TL sermaye arttırılırsa (1.000.000*% 7,88=) 78.800 TL matrahtan indirim hakkı kazanılır. Bu durumda arttırılan sermaye 12,69 yılda kendisini amorti etmiş olmaktadır.
Bu indirim, nakdi sermaye artırımı yapılan aya göre kısmen veya tam olarak uygulanmaktadır. Örneğin 30 Ağustos 2015 yılında artırılan 1.000.000 TL’lik sermayenin indirim hakkı aşağıdaki formül ile bulunur.
Bu indirime sermaye artırım kararının tescil edildiği aydan itibaren başlanır.
Yeni kurulan şirketler ana sözleşmelerinin tescil edildiği aydan itibaren başlarlar.
Sermaye artırımı veya şirket kuruluşun yapıldığı ay tam ay sayılarak kalan aylar kadar indirim hakkından yararlanılır.
İndirim hakkı artırılan sermaye azaltılmadığı sürece her dönem uygulanır. Sermaye azaltımı yapılırsa azaltılan sermayeye ilişkin kısmın indirim hakkı ortadan kalkar.
İndirim hakkına sahip olduğunuz dönemde zarardan veya matrahın yetersizliğinden dolayı bu hakkı kullanmazsanız, sonraki dönemlerde bu hakkı kullanabilirsiniz.
Kanuna göre nakit sermaye artırımı hükümlerinden faydalanabilecek şirketler;Anonim şirketler,
Limited şirketler,
Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler,
Kanuna göre nakit sermaye artırımı hükümlerinden faydalanamayacak şirketler
Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren şirketler,
Kamu iktisadi teşebbüsleri,
Kollektif şirketler,
Komandit şirketler,
Kanun Sadece nakit olarak arttırılan sermaye tutarına indirim hakkı veriyor.
Kanunun kabul etmediği sermaye artırım şekilleri;
- Nakit dışındaki varlık devirlerinden kaynaklanan sermaye artışları (örneğin gayrimenkul, menkul veya taşıt … vb. devirleri),
- Sermaye şirketlerinin birleşme, devir ve bölünme işlemlerine taraf olmalarından kaynaklanan sermaye artışları,
- Bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklanan (örneğin geçmiş yıl kârları) sermaye artışları,
- Ortaklar veya Kurumlar vergisi kanunun 12. Maddesine göre ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artırımları,
- Bilanço içi kalemlerin (gerçek nitelikli borç ilişkisine dayanmayan ortaklara borçlar hesabı gibi) birbiri içinde mahsubu şeklinde gerçekleştirilen sermaye artışları,
- Şirkete nakdi sermaye dışında hisse senedi, tahvil veya bono gibi kıymetlerin konulması suretiyle gerçekleştirilen sermaye artışları,
- Kanun bu indirimin uygulaması için bazı konularda bakanlar kuruluna yetki vermiştir. Bakanlar kurulu bu yetkisini 26.06.2015 tarih ve 2015/7910 sayılı karar ile kullanmıştır. Bakanlar kurulu;
Kanun bu indirimin uygulaması için bazı konularda bakanlar kuruluna yetki vermiştir. Bakanlar kurulu bu yetkisini 26.06.2015 tarih ve 2015/7910 sayılı karar ile kullanmıştır. Bakanlar kurulu;
Kanunda %50 olarak belirlenen genel indirim oranının yine %50 olarak uygulanmasına karar vermiştir.
%50 ve daha azı halka açık olan, hisseleri borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinin kanunda belirtilen %50 oranına 25 puan daha eklenip oranın %75 olarak dikkate alınması karar ile kabul edilmiştir.
%50 ve daha fazlası halka açık olan, hisseleri borsada işlem gören halka açık sermaye şirketlerinin kanunda belirtilen %50 oranına 50 puan daha eklenip oranın %100 olarak dikkate alınması karar ile kabul edilmiştir.
Yatırım teşvik belgeli üretim ve sanayi tesislerine ait makine ve teçhizat yatırımlarında veya bu tesislerin inşasına tahsis edilen arsa ve arazi yatırımlarında kullanılması durumunda yatırım teşvik belgesinde bulunan sabit yatırım tutarı ile sınırlı olmak kaydıyla %50 oranına 25 puan eklenip %75 olarak dikkate alınması karar ile kabul edilmiştir.
Aşağıdaki özelliklere sahip kurumlarının nakdi sermaye artırımından kaynaklı indirim hakkı bulunmamaktadır.Ticari, zirai ve serbest meslek faaliyeti dışındaki gelirlerinin %25 ve daha fazlası faiz, kira, kâr payı, lisan ücreti, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan sermaye şirketleri nakdi sermaye artırımı yapsalar dahi indirimden faydalanamazlar
Aktif toplamının % 50 ve daha fazlası bağlı menkul kıymetler, bağlı ortaklıklar ve iştirak paylarından oluşan sermaye şirketleri nakdi sermaye artırımı yapsalar dahi indirimden faydalanamazlar
Arsa ve arazi yatırımı yapan şirketlerin
arsa ve arazi yatırımına tekabül eden tutarı nakdi sermaye artırımı indirimden yararlanamaz
Finans, bankacılık, sigortacılık sektörlerinde faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüslerinin nakit sermaye artırımı indirimden yararlanamaz
Artırılan nakdi sermayenin başka şirketlere kredi olarak kullandırılan veya sermaye olarak konulan kısmı nakdi sermaye artırımı indirimden faydalandırılmaz.09.03.2015 ile 01.07.2015 tarihi arasında sermaye azaltımına giden kurumların, azaltılan sermaye tutarına tekabül eden kısmı, nakdi sermaye artırımı indirimden yararlanmaz.
Bu genel açıklamalardan sonra kanunda, bakanlar kurulu kararında ve tebliğ taslağında bulunan tereddütlü kısımlara değinip faydalı olabileceğini düşündüğümüz kısımları soru cevap şeklinde açıklayalım.
Ortaklar şirkete verdikleri borçlarını sermayeye eklerse bu indirimden yararlanabilir mi?Kanun ve Bakanlar Kurulu kararında bu durumu engelleyen bir husus bulunmamaktadır. Bu nedenle ortaklar şirketten olan alacaklarını tahsil edip nakdi olarak sermayeye ekler ise indirimden faydalanırlar.
Şirketler geçmiş yıl karlarını sermaye eklerse bu indirimden yararlanır mı?Şirketin geçmiş yıl karları bir öz sermaye kalemi olduğundan kanunen bu şekilde yapılan sermaye artırımında indirim hakkı bulunmamaktadır.
Taahhüt edilmiş sermayenin ödenmesi durumunda bu indirimden yararlanılabilir mi?Sermaye taahhütleri de bir özsermaye kalemi olduğundan kanunen, kanunun yayımlandığı tarihten önce taahhüt edilen sermaye artışının indirim hakkı bulunmamaktadır.
Sermaye artışı yapılan şirketin ortakların hangi parayla (kredi vb.) sermaye artırdığı nasıl tespit edecek?Kanun ortaklar veya ortaklarla ilişkili olan kişilerce kredi kullanılmak veya borç alınmak suretiyle gerçekleştirilen sermaye artırımlarının, indirim hesaplamasında dikkate alınmayacağını belirtiyor. Şirketlerin ayrı bir tüzel kişiliği olduğuna göre ve ortakların çektikleri kredi faizlerini şirkete ödettirme durumları olmadığına göre neden böyle bir engelleme var anlaşılamamıştır. Ayrıca bu yasağın takibinin maliye açısından da külfetli olacağı bir vergi incelemesi yapılmadan işlemin mahiyetinin tespitinin zor olacağı muhakkaktır.
Artırılan sermayenin nerede kullanıldığı nasıl tespit edilecek ve nasıl bir işlem yapılacaktır?Bakanlar kurulu kararı ile artırılan sermayenin başka bir şirkete sermaye olarak konulması veya kredi olarak kullandırılması durumda bu tutarın indirim hakkının olmayacağı, arsa ve arazi yatırımı yapan şirketlerin arsa ve arazi alımına tekabül eden sermaye artırımlarının indirim hakkının olmayacağı belirtilmiştir. Bu durumun tespiti vergi incelemesi ile mümkündür, vergi incelemesi yapılsa dahi tam olarak tespit etmek çok zor bir durumdur.
Sermaye artırıldıktan sonra geçmiş yıl karları dağıtılırsa ne olur?Sermaye artırımı yapıldıktan sonra geçmiş yıl kârları dağıtılırsa kanunen indirim hakkından yararlanma konusunda bir engel veya eksiklik oluşmaz.
Artırılan sermaye başka şirketlere sermaye olarak konulabilir mi?Artırılan sermayenin başka şirketlere sermaye olarak konulması bakanlar kurulu kararı ile yasaklanmıştır. Fakat bakanlar kuruluna kanun ile böyle bir yetki verilmemiştir. Bakanlar kurulu kanunun verdiği yetkiyi aşarak kanunu sınırlandırmıştır. Bu durum anayasaya ve vergi kanunlarımıza aykırıdır.
Sermaye arttıran şirketin devir, birleşme ve bölünme işlemlerine muhatap olması halinde indirim hakkı kaybolur mu?Kanunun yayımlandığı tarihten sonra kanuna uygun olarak nakdi sermaye artıran şirketler devir, birleşme ve bölünme işlemine muhatap olurlarsa indirim haklarının da işlemin niteliğine göre devredeceği kanaatindeyim.
Kanun koyucu devir, birleşme ve bölünme ile oluşacak sermaye artırımlarında indirim hakkının olmayacağını belirtirken bu durumun mevcut ayni sermaye artışı oluşturduğu hususunu göz önüne aldığı kanaatindeyim.
Şirketler önce sermaye azaltımı yapıp daha sonra nakdi sermaye artırımı yaparlarsa indirim hakkından yararlanırlar mı?Bakanlar kurulu kararı ile 09.03.2015 ile 01.07.2015 tarihleri arasında sermaye azaltımı yapan şirketlerin azalttıkları sermaye tutarına tekabül eden tutar kadar sermaye artırımlarının indirimden faydalanmayacağını belirtmiştir. Fakat kanun bakanlar kuruluna böyle bir düzenleme yapma yetkisi vermemiştir. Bu düzenleme kanuna aykırıdır. Ayrıca kararda sadece dört aylık bir dönem yasaklanmıştır. Daha sonraki dönemlerde yapılacak işlemler için bir sınırlandırma yapılmamıştır. Bu nedenle sermaye azaltımı yapılıp daha sonrada nakdi sermaye artırımı yapılırsa indirimden faydalanma hususunda kanunen bir engel yoktur.
Nakdi sermaye artırımı müessesinin şirketler ve maliye için sorunlara ve ihtilaflara neden olmaması amacıyla çıkarılacak tebliğ de net bir şekilde akla gelebilecek tüm hususların açıklanması ve yol gösterilmesi gerekmektedir.
Mikail Yılmaz Yeminli Mali Müşavir
HÜRSES