Sigortalılar geçmişe dönük nasıl borçlanır?

Sigortalılar geçmişe dönük nasıl borçlanır?

Okurlarımızdan son dönemlerde genelde askerlik borçlanması, doğum borçlanması vs. gibi borçlanmaların nasıl yapılacağı, bu borçlanmalar için hangi şartların olması gerektiği, bu borçlanmalar haricinde de borçlanabilme imkanı olup olmadığı soruları geliyor. Bugün, genel olarak hizmet borçlanmalarının nasıl yapılacağını izah edeceğim.

Hizmet borçlanması, sigortalının çalışma süreci içinde kanunda yazılı nedenlerden dolayı çalışamadığı ve bu yüzden geçmişte ödenmeyen belli sürelere ait primlerin, sigortalı tarafından sonradan ödenmesidir. Hizmet borçlanması, çalışılamayan sürelerdeki günlerin satın alınması anlamına gelir. Öncelikle belirtmek gerekir ki; geçmişte boşta geçen sürelerin hepsi için hizmet borçlanması söz konusu değildir. Hangi sürelerin borçlanılabileceği 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 41. Maddesi’nde ve 3201 sayılı Kanun’da sayılmıştır. Bu kapsama girmeyen süreler için hizmet borçlanması söz konusu değildir.

Buna göre şu durumlarda, belirtilen süreler için hizmet borçlanması yapılabilir :

Doğum süresi

- Bir işyerinde çalışan ve doğum nedeniyle yasal olarak belli bir süre ücretsiz izin alan kadın işçiler, bu ücretsiz izin süreleri için hizmet borçlanması yapabilir.

- Doğumdan önce sigortalı olmak kaydıyla, doğum yapan kadın işçilerin doğumdan sonraki 2 yıl içinde herhangi bir işte çalışmaksızın geçirdiği süreler de borçlanılabilir. Doğumun gerçekleştiği tarihten önce eski adıyla SSK’lı ve yeni adıyla 4/1-(a)’lı olarak sigorta başlangıcı olmayan kadınlar bu haktan yararlanamaz. Ayrıca, en fazla 2 doğum için hizmet borçlanması yapılabilir ve doğumun gerçekleştiği tarihten itibaren en çok 2 yıl içinde boşta geçen süreler borçlanılabilir. Ancak 2 yıllık süre dolmadan çocuğun ölmesi halinde, çocuğun ölümünden sonraki süreler için hizmet borçlanması yapılamaz. Bu düzenlemenin amacı, doğumdan sonra çocuğuna bakmak için çalışmayan kadınlara, 2 yıla kadar hizmet borçlanması imkanı tanımaktır. Çocuğun ölümü halinde bu sosyal ihtiyaç ortadan kalktığından, borçlanma imkanı da sona erer.

Diğer durumlar

- Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süre.

- Türk vatandaşı olarak yurt dışındaki bir işte çalışılarak geçirilen süreler.

- Kanuni grev ve lokavtta geçen süreler.

- Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri.

- 4’üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin süreleri (memur ve diğer kamu görevlileri için).

- Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde veya yurtdışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri.

- Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri.

- Hekimlerin fahrÓ asistanlıkta geçen süreleri.

- Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri.

Hizmet borçlanmasının avantajları

Hizmet borçlanması yapılan süre, kişinin prim gün sayısının tamamlamasında etkilidir. Bununla birlikte; doğum borçlanması haricindeki diğer borçlanmalar sigortalılık başlangıcından önce yapılmış ve borçlanılmışsa sigortalılık süresi borçlanılan gün kadar geriye gider. Bu da sigortalının daha erken yaş ve daha az prim günü üzerinden emekli olmasını sağlar. Örneğin; askerlik süresi; 1984-1985, sigorta başlangıcı 30.08.1986 olan erkek sigortalı, askerliğini sigorta başlangıcından önce yaptığı için 280 gün askerlik borçlanması yapması halinde; 25 yıl hizmet süresi 49 yaş 5 bin 300 günle emekli olacakken borçlanmayla 25 yıl hizmet süresi 48 yaş 5 bin 225 günle emekli olur.

Borçlanmada günlük ödeme 10.43 TL

Hizmet borçlanması, sigortalının veya hak sahiplerinin yazılı talebi ile yapılır. Talep dilekçesinde, talep tarihinde 16 yaşından büyükler için belirlenen asgari ücretten az olmamak ve bu asgari ücretin 6.5 katından fazla olmamak üzere başvuru sahibi tarafından günlük kazanç beyan edilir. Ödenecek günlük tutar, beyan edilen bu kazanç tutarının yüzde 32’si tutarındadır. 2013 yılı ilk altı ay için günlük 10.43 TL’dir.

Ersin Umdu

VATAN