Ölen sigortalının anne ve babasına emekli aylığı bağlanması

Ölüm Allah’ın emridir. Ne zaman gerçekleşeceği belli olmamakla birlikte insanlığın mutlaka yaşayacağı bir olgudur. Bu olguyu yaşayan kişi ile birlikte ailesi de sosyo-ekonomik olarak etkilenecektir. Bu nedenle ölen sigortalı tarafından geçimleri sağlanan kişilerin güvence altına alınması gerekir. Temel koruma birimi olarak aileyi esas alan ölüm sigortası, diğer sigorta kollarından farklı olarak sigortalının kendisine değil ölüme bağlı olarak geride kalan hak sahiplerine sosyal güvenlik garantisi sağlayan bir sigorta koludur. Türk toplumunun aile ve sosyal yapısı gözetilerek sigortalının eşine, 18 yaşından, orta öğrenim görüyorsa 20 yaşından yüksek öğrenim görüyorsa 25 yaşından küçük erkek çocuklarına, yaşları ne olursa olsun sigortalı çalışması olmayan bekar, sonradan boşanmış veya dul kalmış kız çocuklarına, bazı şartları sağlayan anne ve babasına ölen sigortalıdan dolayı ölüm aylığı bağlanmaktadır.

Özellikle belirtmemizde fayda var. Mirasçılıkla hak sahipliği yani ölüm aylığına hak kazanma farklı kavramlardır. Mirasçı olan kişi hak sahibi olamadığı gibi hak sahibi olan kişi mirasçı olamayabilir. Örneğin; ölen sigortalının eşi, çocukları varsa anne ve babaya miras kalamaz ama şartları sağlarsa ölen çocuktan dolayı aylık bağlanır. Yine evli kız çocuğu mirasçıdır ama hak sahibi olmadığından ölüm aylığından yararlanamaz.

Ölen sigortalının anne ve babasına aylık bağlanması için aranan şartlar ölüm tarihine göre değişmektedir. Bu da emeklilikle ilgili olarak çok sayıda yasal değişiklik yapılmasından kaynaklanmaktadır. 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ölen sigortalının anne ve babasına ölüm aylığı bağlanabilmesi için üç şartın yerine gelmiş olması gerekmektedir. Bu şartlar şunlardır.

1-Anne ve babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelir asgari ücretin net tutarından az olmalıdır.

2-Anne ve babaya diğer çocuklardan bağlanmış olan ölüm aylığı hariç gelir veya aylık bağlanmamış olmalıdır. Yani anne ve baba kendinden veya ölen eşinden veya anne, babasının ölümü nedeniyle ölüm aylığı almamalıdır.

3-Ölen sigortalının hak sahibi bulunan eşi ve çocuklardan artan bir hissenin bulunması gerekmektedir. 65 yaşın üstünde olan anne ve babaya ilk iki koşulu sağlamışsa artan hisse bulunmasa dahi ölüm aylığı bağlanır. Ölen sigortalının sadece dul eşine veya dul eşi ve en fazla bir çocuğuna aylık bağlanmış ise dörtte bir oranında artan hisse bulunacağından yaşına bakılmaksızın anne babaya aylık bağlanabilecektir.

Sigortalının anne ve babasına bağlanacak olan ölüm aylığı hesaplanan aylığın yüzde 25’inden fazla olamaz. Anne ve babanın her ikisine de aylık bağlanması durumunda yüzde % 25 oranı ikiye bölünerek aylık hisseleri yüzde 12,50 olarak belirlenir. Ölüm aylıkları ile ilgili olarak bir de alt sınır aylığından yani bağlanabilecek en düşük aylık miktarından bahsetmek yerinde olacaktır.

5510 sayılı Reform Yasasına göre, hak sahibi kimselerin aylıkları; hak sahibi bir kişi ise hesaplanan alt sınır aylığın yüzde 80’inden, hak sahibi iki kişi ise yüzde 90’ından az olamaz. Dolayısıyla hak sahibinin sadece anne ve baba olması durumunda aylıklar alt sınır aylığının yüzde 45’i oranında, sadece anne ya da babadan birine aylık bağlanması durumunda alt sınır aylığının yüzde 80’i oranında olacaktır.

Okurumuzun verdiği aylık bilgilerine göre, sigortalının 1 Ocak 2000 tarihinden önce prim ödemeye başladığı ve 1 Ekim 2008 tarihinden sonra öldüğü anlaşılmaktadır. Babanın gelirden çıkması durumunda ölen sigortalıdan sadece anneye aylık bağlanması halinde, bağlanacak emekli aylığı yüzde 80 oranına yükseltilecek ve anneye alt sınır aylığı olan 793,18 TL emekli maaşı ödenecektir. Bu miktara ayrıca yüzde 4 oranında vergi iadesi de eklenecektir.