İsteğe Bağlı Sigortalılık Şartları, Sigortalı Sayılanlar, Başlangıcı ve Sona Ermesi

İsteğe Bağlı Sigortalılık Şartları, Sigortalı Sayılanlar, Başlangıcı ve Sona Ermesi

İsteğe Bağlı Sigortalılık Şartları, Sigortalı Sayılanlar, Başlangıcı ve Sona Ermesi



Sosyal Güvenlik Kurumu; 22.02.2013 tarihinde yayınladığı 2013-11 sayılı sigortalılık işlemleri konulu Genelgesini çok kapsamlı bir şekilde açıklayarak ve tekleştirerek tüm ilgililere yol gösterici bir kaynak olmasını sağlamıştır.

Bu bölümde 5510 sayılı Kanunun 50 inci Maddesi Kapsamında İsteğe Bağlı Sigortalılık Şartları ve Sigortalı Sayılanlar ile Sigortalılığın Başlangıcı ve Sona Ermesini konu alacağız.

Kanunun isteğe bağlı sigortalılığa ilişkin hükümleri 2008 yılı Ekim ayı başında yürürlüğe girmiş olup, bu tarihten önce 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlara tabi olanlar ile ilk defa 1/10/2008 tarihinden sonra isteğe bağlı sigortalı olacaklar hakkında Kanun hükümleri uygulanacaktır.

 

1-       İsteğe bağlı sigortalılık şartları;

 

a)      Türkiye’de ikamet etmek

1/10/2008 tarihinden sonra isteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet etme şartı aranacaktır. İsteğe bağlı sigorta giriş bildirgesinde (EK-22) belirtilen ikamet adresi Türkiye’de ikamet etme şartı için yeterli sayılacaktır.

Ancak, Kanunun 5 inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden dolayı yurtdışından da ülkemizde isteğe bağlı sigortaya devam etme hakkı olanlar için Türkiye’de ikamet şartı aranmayacaktır.

Türkiye’de ikamet etmekteyken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarından isteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunanların isteğe bağlı sigortalılık giriş bildirgesinde beyan etmiş oldukları Türkiye’deki adresi ikamet adresi olarak esas alınır.

Ülkemiz ile diğer ülkeler arasında imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmeleri

Anayasanın 90 ıncı maddesine göre milletlerarası antlaşma niteliğinde olduğundan milletlerarası antlaşmalarla ülkemiz kanunlarının aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınmaktadır. Ülkemizle imzalanmış ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre’de bulunanlardan Türkiye’de ikamet etme şartı aranmaksızın isteğe bağlı sigortalı olma şartlarını yerine getirenlerin ülkemizde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri mümkündür

 

b)       18 yaşını doldurmuş olmak

İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Kuruma müracaat tarihinde 18 yaşın doldurulmuş olması gerekmektedir. 18 yaşın tespiti isteğe bağlı sigortalılık müracaat tarihinden doğum tarihinin çıkartılması suretiyle belirlenir.

Örnek- 1/2/1991 tarihinde doğan sigortalı, Kurum kayıtlarına 1/2/2009 tarihinde intikal eden dilekçesi ile isteğe bağlı sigortalı olmak için başvurmuştur. Bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılık müracaat tarihindeki yaşı 1/2/2009-1/2/1991 = 18 yaş olduğundan isteğe bağlı sigortalı olabilecektir.

 

c)       Zorunlu sigortalı olmamak veya Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında ay içinde 30 günden az çalışmak

İsteğe bağlı sigortaya müracaat edenlerin, sigortalılıklarının başlayacağı tarihte Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 inci maddesine tabi sandıklarda sigortalı olarak çalışmamaları gerekmektedir.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışanlardan ay içinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmaması nedeniyle ay içindeki gün sayısı 30 günden az olan sigortalılar isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek noksan sürelerini 30 güne tamamlayabilirler.

 

d)       Kendi sigortalılıkları nedeniyle aylık almamak

506, 1479, 2925, 2926, 5434 ve 5510 sayılı Kanunlar gereğince malullük, yaşlılık aylığı almayanlar, sürekli iş göremezlik geliri alanlar ile ölen sigortalıdan dolayı ölüm geliri/aylığı alanlar ile başka ülke mevzuatına göre sigortalı olmayan veya aylık bağlanmamış olanlar, diğer koşulları taşımaları halinde isteğe bağlı sigortalı olabilirler.

 

e)       Kuruma yazılı olarak başvurmak

İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ile ikametgahlarının bulunduğu SGİM/SGM’lere başvurmaları gerekmektedir. Tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyen sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olacaktır. Söz konusu belgelerin adi posta veya kargo ile gönderilmesi halinde Kurum kayıtlarına intikal tarihi, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta ile yapılan bildirimlerde ise postaya veriliş tarihi başvuru tarihi olarak kabul edilecektir.

5434 sayılı Kanunun mülga 12 nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçilik başvuruları, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire Başkanlığına yapılacaktır.

Kanunun 5 inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri bu kapsamdaki sigortalılıkları devam ettiği sürece isteğe bağlı sigortalı olabileceklerinden, bu sigortalıların takibinin doğru bir şekilde yapılabilmesini teminen sigortalı dosyaları önceden olduğu gibi sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenin işyeri sicil dosyasının işlem gördüğü SGİM/SGM’de bulunacaktır.

Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşları isteğe bağlı sigortaya müracaatlarını “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi”nde beyan etmiş oldukları Türkiye’deki adreslerinin bulunduğu SGİM/SGM’ne yapacaklardır.

Ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde bulunanlardan isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin talepleri mahkemece tayin edilecek vasileri tarafından yapılacaktır.

İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenler için sicil dosyası açılarak bu dosyalara,

tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin talep dilekçeleri ise önceden açılmış olan sicil dosyalarında muhafaza edilecektir. Ay içerisinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayan sigortalılardan isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin ay içerisinde zorunlu sigortalı olacağı gün sayısını beyan etmeleri zorunludur. Ancak, ay içindeki zorunlu çalışma gün sayısının değişmesi halinde sigortalıların yeniden beyanda bulunmaları gerekir.

İsteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunan yabancı uyruklulardan Türkiye’de yerleşik olma halinin belgelendirilmesi istenir. İmzasız talep dilekçeleri ile “İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” dışındaki talepler kabul edilmeyecektir. Ancak, imzasız bildirimler ile 1/10/2008 tarihinden önce kullanılan “Bağ-Kur İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi” ve 506 sayılı Kanunun mülga 85 inci maddesi gereğince kullanılan “İsteğe Bağlı Başvuru Belgesi” ile müracaat edilmesi halinde bu bildirimlerin isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesi ile değiştirilmesi ve varsa diğer eksikliklerin giderilmesi sağlanır.

İsteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunanlardan diğer SGİM/SGM’lerde isteğe bağlı sigorta dosyası olduğu tespit edilenlerin tescil işlemleri geciktirilmeden sonuçlandırılacak bilahare bu dosyaları istenerek birleştirilecektir.

1/10/2008 tarihinden sonra Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında zorunlu sigortalılıkları sona erenlerden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunmadan prim ödemeye devam edenler isteğe bağlı sigortalılık başvuru şartını yerine getirmiş sayılmazlar.

 

2-       2008 yılı Ekim ayı başından sonra isteğe bağlı sigortalı sayılanlar

 

Kanuna göre isteğe bağlı sigortalı olmaya ilişkin şartları taşıyanlardan;

- Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan veya sigortalı

olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışan yada tam gün çalışmayanlar,

- Kendi sigortalılıkları nedeniyle bu Kanuna göre veya başka ülke mevzuatına göre

sigortalı olmayanlar veya aylık bağlanmamış olanlar,

- Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi hükümlerine göre, yurtdışında ikamet edenler ya da çalışanlar,

- İsteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunanlardan Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşları,

193 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen işleri yapan kadın sigortalılar,

Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının;

(a) bendine tabi olarak ceza infaz kurumları ile tutukevlerinin tesis atölye ve benzeri

ünitelerinde çalıştırılan hükümlü ve tutuklular ile cezaevinde bulunup 5 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sayılmayanlar,

(b) bendine tabi aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler,meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrenciler,

(e) bendine tabi İŞKUR tarafından düzenlenen meslek edindirme ve geliştirme kurslarına katılan kursiyerler,

(g) bendine tabi Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen

işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri,

Kanunun 88 inci maddesinin dördüncü fıkrası gereğince kamu idarelerinde çalışmakta iken iş sözleşmesi askıda kalanlar,

İşsizlik ödeneği almakta olanlar, iş sözleşmesi sona ermemiş olmakla beraber grev,

ücretsiz izin ve işçinin mevsim ya da kampanya sonu bıraktığı işine yeni mevsim ya da kampanyada devam edecek olması nedeniyle iş sözleşmesi askıda kalanlar,

2008 yılı Ekim ayı başından sonra 5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçilik şartlarını taşımayanlar,

Harp malulleri, 3713 ve 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış maluller, talep etmeleri halinde isteğe bağlı sigortalı olabilirler.

 

3-       2008 yılı Ekim ayı başından önce sigortalı olanlar

 

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte; 506 sayılı Kanunun mülga 85 inci, 1479 sayılı Kanunun mülga 79 uncu, 2926 sayılı Kanunun mülga 60 ıncı, maddesine göre isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödeyenler yazılı talep alınmaksızın ve Türkiye’de ikamet şartı aranmaksızın isteğe bağlı sigortaya devam ederler.

5434 sayılı Kanunun mülga 12 nci maddesi gereğince isteğe bağlı iştirakçi olarak sigortalılıkları devam edenler ile isteğe bağlı iştirakçi olma şartlarını taşıyanlar talepte bulunmaları halinde, Kanun hükümlerine göre de isteğe bağlı sigortalı olabileceklerdir.

2925 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları devam edenler aynı zamanda isteğe bağlı sigortalı olamazlar.

 

4-       İsteğe bağlı sigortalılığın başlangıcı;

 

İsteğe bağlı sigortalılık, isteğe bağlı sigortalı giriş bildirgesinin veya tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin talep dilekçesinin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlatılacaktır.

Söz konusu belgelerin adi posta veya kargo ile gönderilmesi yada Kuruma doğrudan verilmesi halinde isteğe bağlı sigortalılık, bildirge veya dilekçenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi olarak gönderilmesi halinde ise postaya verildiği tarihi takip eden günden itibaren başlatılacaktır.

 

Örnek 1- Sigortalı isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesini 25/12/2008 tarihinde adi posta ile Kuruma göndermiş, söz konusu belge 29/12/2008 tarihinde Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 30/12/2008 tarihinde başlatılacaktır.

Örnek 2- Sigortalı isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesini 1/2/2009 tarihinde Kuruma elden vermiştir. Bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 2/2/2009 tarihinde başlatılacaktır.

Örnek 3- Sigortalı isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesini 15/11/2009 tarihinde iadeli

taahhütlü olarak Kuruma göndermiş, söz konusu belge 18/11/2009 tarihinde Kurum kayıtlarına intikal etmiştir. Bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 16/11/2008 tarihinde başlatılacaktır

Ay içerisinde 30 günden az çalışan veya Kanunun 80 inci maddesi uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna göre belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi suretiyle hesaplanan sigortalıların, aynı ay içerisinde isteğe bağlı sigortalı olmak için talepte bulunmaları halinde, zorunlu sigortalı çalışmalarına ait prim ödeme gün sayıları ayın başından başlanarak mal edilecek, isteğe bağlı sigortaya prim ödediği süreler otuz günü geçmemek üzere ekleneceğinden bunların isteğe bağlı sigortalılığı zorunlu

sigortalılıklarına ait son günü takip eden günden başlatılır.

Ancak, ay içinde 30 günden az çalışanlar hariç, zorunlu sigortalılıkları devam ederken isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunan sigortalıların bu talepleri kabul edilmeyecektir.

Örnek 1- Hizmet akdine tabi olarak ay içinde 12 gün çalışan sigortalı bu çalışmasını da beyan ederek isteğe bağlı sigortalı olmak için isteğe bağlı giriş bildirgesi ile 7/5/2009 tarihinde Kuruma müracaatta bulunmuştur. Bu sigortalının ay içindeki 12 günlük çalışması o ayın 1 ila 12’si (12’si dahil) arasında geçmiş kabul edilecek, isteğe bağlı sigortalılığı 13/5/2009 tarihinde başlatılacak ve sigortalıdan 18 gün isteğe bağlı sigorta primi alınacaktır.

Örnek 2- Ay içerisinde 12 gün zorunlu olarak çalışacağını beyan eden ve geri kalan

günlerini isteğe bağlı sigortaya prim ödeyerek tamamlamak amacıyla 25/5/2009 tarihinde talepte bulunan örnek 4’deki sigortalının, isteğe bağlı sigortalılığı zorunlu sigortalılığın bittiği günü takip eden 13/5/2009 tarihinde başlatılacaktır.

İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihler arasında başlayıp biten zorunlu sigortalılık sürelerinin bulunduğu tespit edilen sigortalıların, zorunlu sigortalılık süreleri ile çakışan isteğe bağlı sigortalılık süreleri iptal edilecektir. Sigortalının talebi halinde, iptal edilen isteğe bağlı sigortalılık süresine ait primleri iade veya doğacak borçlarına mahsup edilecektir.

Örnek - 11/7/2007 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödeyen sigortalının 16/11/2009 ile 22/3/2010 tarihleri arasında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında zorunlu sigortalılık sürelerinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Sigortalının sadece zorunlu sigortalılık süreleri ile çakışan 16/11/2009 ile 22/3/2010 tarihleri arasındaki isteğe bağlı sigortalılık süreleri iptal edilecek, zorunlu sigortalılığın sona erdiği 22/3/2010 tarihini takip eden 23/3/2010 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalılığı devam ettirilecektir.

 

5-       İsteğe bağlı sigortalılığın sona ermesi;

 

a)      Yazılı talepte bulunmak

İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirmek için Kuruma yazılı talepte bulunanların sigortalılıkları;

 

a) Talepte bulunulan ayın primi ödenmemişse, talep tarihinden önceki primi ödenmiş ayın sonu,

 

b) Talepte bulunulan ayın primi ödenmişse, dilekçesinin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih itibariyle sona erdirilecektir.

Ayrıca, isteğe bağlı sigortalığın sona erdiği tarihten sonra ödenen primler sigortalının talebi halinde iade edilecektir.

 

Örnek 1- İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirmek için 17/11/2009 tarihinde talepte bulunan sigortalı, en son 2009 yılı Eylül ayı primini ödemiştir. Bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 30/9/2009 tarihi itibariyle sona erdirilecektir

Örnek 2- 12/8/2010 tarihinde isteğe bağlı sigortalılığını sona erdirmek için talepte bulunan ve talep tarihinin içinde bulunduğu 2010 yılı Ağustos ayı primi dahil hiç prim borcu bulunmayan sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı (01-işi bırakma) kodu ile 12/8/2010 tarihi itibariyle sona erdirilecektir.

 

b)      Aylık talebinde bulunmak

İsteğe bağlı sigortalılardan aylık talebinde bulunanların sigortalılıkları, aylığa veya toptan ödemeye hak kazanmış olmak ve talepte bulunduğu ay dahil prim ve prime ilişkin her türlü borcunun ödenmiş olması şartıyla aylık talep tarihi itibariyle sona erdirilecektir. Aylık talep tarihi itibariyle prim borcu bulunan veya bulunmayan sigortalılar hakkında aşağıdaki şekilde işlem yapılacaktır.

-Aylık talep tarihi itibariyle prim borcu bulunmayan sigortalılar

Aylık talep tarihi itibariyle prim borcu bulunmayan isteğe bağlı sigortalıların sigortalılıkları, aylık talep tarihi itibariyle sona erdirilecektir. Sigortalılığın bu şekilde sona ermesi halinde bağlanacak aylığın türüne göre (07) yaşlılık aylığı talebi, (12) malullük aylığı talebi, (15) ölüm aylığı talebi kodlarından biri ile çıkış verilecektir.

Örnek- 16/8/2012 tarihinde yaşlılık aylığı talebinde bulunan ve talep tarihinin içinde bulunduğu Ağustos ayı primi dahil prim borcu bulunmayan sigortalının aylığa hak kazandığının tespiti halinde isteğe bağlı sigortalılığı 16/8/2012 tarihi itibariyle (07) kodu ile sona erdirilecektir.

-Aylık talep tarihi itibariyle prim borcu bulunan sigortalılar

Aylık talep tarihi itibariyle isteğe bağlı sigortaya ilişkin prim borcu bulunan sigortalıların, primi ödenmiş süreler ile aylığa hak kazanmaları durumunda, aylık talep tarihinde ya da daha sonraki bir tarihte prim ödenen sürelere göre isteğe bağlı sigortalılık sürelerinin tespitini istemeleri durumunda Genelgenin aşağıdaki bölümünün “2.1.3- 12 aylık sorgulama süresi beklenmeksizin hizmet sürelerinin tespiti” başlıklı alt bölümünde belirtildiği şekilde işlem yapılacaktır.

2.1.3- 12 aylık sorgulama süresi beklenmeksizin hizmet sürelerinin tespiti

Yazılı talep tarihi itibariyle sigortalılık süresi içerisinde bir veya birden çok aya ait prim borcu bulunan ve talep tarihinde veya daha sonraki bir tarihte “12 Aylık Sorgulama Süresine Göre İsteğe Bağlı Sigortalılık Süresi Tespiti” dilekçesi ile (EK-23) 12 aylık sorgulama süresi içindeki prim borcunu ödemek istemediğini beyan eden sigortalıdan prim borcu tahsil edilmeyecek, isteğe bağlı sigortalılık süreleri primi ödenen sürelere göre tespit edilecektir. 12 aylık sorgulama süresi beklemeksizin hizmet tespiti isteyen sigortalılardan “12 Aylık Sorgulama Süresine Göre İsteğe Bağlı Sigortalılık Süresi Tespiti” dilekçesi alınmadan işlem yapılmayacaktır.

 

c)       İkameti yurt dışına taşımak

İsteğe bağlı sigortalılık, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere yurt dışına götürülen Türk işçileri hariç, uluslar arası sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak şartıyla ikametin yurt dışına taşındığı tarihten itibaren sona erecektir.

Ancak, sigortalının sigortalılığının sona erdirilmesi yönünde bir talebi bulunmuyorsa sigortalılığın sona erdirilmesinde sigortalının ikametini taşımış olduğu ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığı veya ikamet esasına bağlı olarak o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihlerden önce başlayan tarih esas alınacak ve isteğe bağlı sigortalılık söz konusu tarihten bir gün önce sona erdirilecektir.

Sigortalıların ikametlerinin yurt dışına taşıdıklarının tespiti, sigortalıların beyanı yada Kurumca yapılabilir.

Örnek 1- Türkiye’de ikamet etmekte iken 1/11/2008 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olan kişi, ikametini 21/12/2009 tarihinde yurtdışına taşıdığını beyan ederek isteğe bağlı sigortalılığının sona erdirilmesini talep etmiştir. Bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 21/12/2009 tarihinde sona erdirilecektir.

Örnek 2- Örnek 1 deki sigortalı, ikametini 21/12/2009 tarihinde yurtdışına taşımakla birlikte 1/5/2010 tarihi itibariyle ikametini taşımış olduğu ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başladığını belgelemesi halinde isteğe bağlı sigortalılığı 30/4/2010 tarihi itibariyle sona erdirilecektir.

 

d)      Zorunlu sigortalılığa tabi olma

İsteğe bağlı sigortalılık, sigortalının Kanunun 51 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükmü saklı kalmak kaydıyla Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) veya (c) bentleri kapsamına tabi çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce sona erdirilir.

506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birliklerde çalışmaya başlayanların isteğe bağlı sigortalılıkları da çalışmaya başladığı tarihten bir gün önce sona erdirilecektir.

Ancak, isteğe bağlı sigortalılığın sona erdirilmesinde, Kanunun 5 inci maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentlerine tabi çalışmalar zorunlu sigortalılık olarak değerlendirilmeyecektir.

Örnek- İsteğe bağlı sigortalılığı devam ederken, 5/11/2009 tarihinden itibaren Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışmaya başlayan sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 4/11/2009 tarihinden itibaren sona erdirilecektir.

 

e)      Sigortalının ölümü

Ölen sigortalının prim borcu bulunmaması halinde isteğe bağlı sigortalılık ölüm tarihi itibariyle sona erdirilir.

Örnek- 1/1/2005 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olan sigortalı, 2011 yılı Haziran ayına ait primini ödedikten sonra 23/6/2011 tarihinde ölmüştür. Öldüğü ay primi dahil prim borcu bulunmayan bu sigortalının isteğe bağlı sigortalılığı 23/6/2011 tarihinde sona erdirilecektir.

Ölen sigortalının prim borcunun bulunması durumunda borcun hak sahiplerince Kanunun 52 nci maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla 12 ay içerisinde gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ödenmesi halinde isteğe bağlı sigortalılık ölüm tarihi itibariyle sona erdirilecektir.

Örnek- 1/7/2001 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olan sigortalı 12/3/2010 tarihinde ölmüştür. Bu sigortalının 2010 yılı Ocak, Şubat ve öldüğü ay olan Mart ayına ait prim borcu bulunmaktadır. Buna göre, 2010 yılı Ocak ayı priminin 2010 yılı Aralık ayı sonuna, 2010 yılı Şubat ayı priminin 2011 yılı Ocak ayı sonuna, 2010 yılı Mart ayı priminin ise 2011 yılı Şubat ayı sonuna kadar veya tamamının 2010 yılı Aralık ayı sonuna kadar gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte hak sahiplerince ödenmesi halinde isteğe bağlı sigortalılık, sigortalının öldüğü 12/3/2010 tarihinden itibaren sona erdirilecektir.

Ölüm tarihi itibariyle prim borcu bulunan sigortalının prim borcunun hak sahiplerince 12 ay içerisinde ödenmemesi veya hak sahiplerinin söz konusu borç tutarını ödemeyeceklerini beyan etmeleri halinde, 12 ay1ık süre beklenmeksizin primi ödenmiş ayın sonu itibariyle isteğe bağlı sigortalılığı sona erdirilir.

Örnek- 1/4/2002 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalı olan sigortalı, 5/4/2011 tarihinde ölmüştür. Bu sigortalının 2011 yılı Ocak, Şubat, Mart ve öldüğü ay olan Nisan ayına ait prim borcu bulunmaktadır. Hak sahipleri söz konusu aylara ait prim borcu ile gecikme zammı ve gecikme cezasını ödemeyeceklerini beyan etmişlerdir. Bu durumda isteğe bağlı sigortalılık 12 ay1ık sorgulama süresi beklenmeden en son primi ödenmiş 2010 yılı Aralık ayı sonu itibariyle sona erdirilecektir.

Mahkemece gaipliğine karar verilen isteğe bağlı sigortalı hakkında, sigortalının ölümüne ilişkin hükümler doğrultusunda işlem yapılacaktır. 

f)        Yurtdışındaki çalışmanın sona ermesi

Kanunun 5 inci maddenin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında sigortalı olanlardan aynı zamanda isteğe bağlı sigortaya devam edenlerin yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi halinde isteğe bağlı sigortalılıkları da aynı tarih itibariyle sona erdirilecektir. Bunlardan isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin yeniden talepte bulunmaları gerekmektedir. 

İsmail ATASEVER

SMMM

13.03.2013