İş Hayatının Denetimi Kimler Tarafından Nasıl Yapılır? (Cengiz TÜRK)

İŞ HAYATININ DENETİMİ ve TEFTİŞİ KİMLER TARAFINDAN NASIL YAPILIR ?  (30.03.2015)

4857 sayılı İş kanununa göre çalışmakta olan işçilerin mevcut haklarının korunması ve iş hayatının düzenli bir şekilde işlemesini sağlamak için kanun koyucu tarafından çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.Denetimsiz bir iş hayatının hem işçiler için ve iş verenler için hem de devlet için ağır bir faturası olmaktadır.İş kazaları işçilerin organ kayıplarına ve buna bağlı olarak ta iş verenlerin yüklü para cezalarıyla karşı karşıya kalmalarına neden olmaktadır.Bu ve bunlara benzer olayların yaşanmaması için denetim ve teftiş önem taşımaktadır.Buna göre;

1.DENETİM VE TEFTİŞTE DEVLETİN YETKİSİ

Devlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.

30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 10 uncu maddesine istinaden iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma ve iş Kurumu il müdürlüklerince incelenir.

Askeri işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler Milli Savunma Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca birlikte hazırlanacak yönetmeliğe göre yürütülür.

2.DENETİM VE TEFTİŞE YETKİLİ MAKAM VE MEMURLAR

Devletin denetim ve teftiş yetkisi hükmünün uygulanması için iş hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan iş müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, iş için gerekli olan malzemeyi ,Denetim ve teftişte yetkili memurların ödevleri maddesinde yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak İş Teftişi Tüzüğünde açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.

Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli iş müfettişleri ve işçi şikayetlerini inceleyen bölge müdürlüğü

memurları tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; iş müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.

Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. İş müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İş mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması iş mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez.

3.DENETİM VE TEFTİŞE YETKİLİ MEMURLARIN ÖDEVLERİ

İş hayatını izleme, denetleme ve teftiş yetkisi olan iş müfettişleri görevlerini yaparlarken işin normal

gidişini ve işyerinin işlemesini, inceledikleri konunun niteliğine göre mümkün olduğu kadar aksatmamak, durdurmamak ve güçleştirmemekle ve resmi işlemlerin yürütülüp sonuçlandırılması için, açıklanması gerekmedikçe, işverenin ve işyerinin meslek sırları ve şartları, ekonomik ve ticari hal ve durumları hakkında gördükleri ve öğrendikleri hususları tamamen gizli tutmak ve kendileri tarafından bilgileri ve ifadeleri alınan yahut kendilerine başvuran veya ihbarda bulunan işçilerin ve başka kişilerin isimlerini ve kimliklerini açıklamamakla yükümlüdürler.

4.DENETİM VE TEFTİŞTE İŞÇİ VE İŞVERENİN SORUMLULUĞU

İş denetimi ve teftişine yetkili iş müfettişleri tarafından ifade ve bilgilerine başvurulan işçilere,

işverenlerin gerek doğrudan doğruya ve gerek dolayısıyla telkinlerde bulunmaları, işçileri gerçeği saklamaya yahut değiştirmeye sevk veya herhangi bir suretle zorlamaları veyahut işçilerin ilgili makamlara başvurmaları, haber ve ifade vermeleri üzerine, bunlara karşı kötü davranışlarda bulunmaları yasaktır.

İşçilerin çalıştıkları veya ayrıldıkları işyerleriyle işverenleri hakkında gerçeğe uygun olmayan haberler vererek gereksiz işlemlerle uğraştırılmaları veya işverenleri haksız yere kötü duruma düşürmeye kalkışmaları ve iş müfettişlerince kendilerinden sorulan hususlar için doğru olmayan cevaplar vererek denetim ve teftişin yapılmasını güçleştirmek veya yanlış bir sonuca vardırmak gibi kötü niyetli davranışlarda bulunmaları yasaktır.

5.İŞÇİLER HER TÜRLÜ İHBAR ve ŞİKAYETLERİ İÇİN ALO 170’E BAŞVURMALI ?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi 15 Kasım 2010 tarihinde hizmete girdi. İletişim Merkezi çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü;

Soru,Öneri,Eleştiri,İhbar,Şikâyet,

Başvuru ve taleplerinizi etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla kurulmuştur.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170″i 7 gün 24 saat arayabilirsiniz.

İletişim merkezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu tarafından sunulan tüm hizmetlerle ilgili olarak bilgilendirme yapmakta ve çözüm üretmektedir.

İletişim Merkezi gelen tüm çağrılara uzmanların doğrudan cevap vermekte ve ilk görüşmede talepler sonuçlandırılmaya çalışılmaktadır. Çağrılara hemen cevap üretilemediği durumlarda anında kurum ve kuruluşlarla iletişime geçilerek en geç 72 saat içerisinde taleplere cevap verilmektedir.

Ayrıca işçiler bulundukları illerde bulunan Çalışma ve iş Kurumu il müdürlüklerine, Sosyal güvenlik kurumuna ve merkezlerine bizzat giderek sözlü yada yazılı olarak ihbar ve şikayetlerde bulunabilirler.

İhbar ve şikayette bulunan kişini kimliği kesinlikle gizli tutulur, isimsiz şikayet ve ihbarda da bulunabilirler işçi kardeşlerimiz hiçbir şeyden çekinmeden ihbar ve şikayette bulunabilirler ve de haklarını alabilmeleri için başvuruda bulunmalıdırlar. DEVLETİN HERŞEYDEN HABERİ OLAMAZ.

Cengiz TÜRK

SMMM-SPK Lisanslı Bağımsız Denetçi

30.03.2015