İHRACAT İŞLEMLERİ SÜRECİ VE MUHASEBE KAYDI

İHRACAT İŞLEMLERİ SÜRECİ VE MUHASEBE KAYDI

İHRACAT İŞLEMLERİ SÜRECİ  VE  MUHASEBE  KAYDI

Değerli okurlarım ihracat işlemleri süreci detaylı bir konu olmakla birlikte yazımda bilinmesi gereken en kısa ve önemli  özet  bilgiler yer almaktadır.İhracat kısaca mal veya hizmetlerin yurtdışındaki gerçek veya tüzel kişilere teslim edilmesine ihracat diyoruz.

Bir başka tanımla ise ihracat ve gümrük mevzuatına uygun şekilde, Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkış işlemidir. Serbest ihracatta, peşin ödeme şekline göre ihracat yapmak isteyen firmada belli bir süreç  izlenmesi gerekir. Bunlar kısaca  İhracatçı Birliğine üyelik, gümrük Kaydı, gümrükte temsil,doğrudan temsil gümrük müşaviri temsil eder.Dolaylı temsil ise firma yetkilisini temsil eder.

İhracatçı firma ile ithalatçı firma arasında sözleşme imzalanması ve ihracatçı firma, ithalatçı firmaya sözleşmeye bağlı olarak proforma fatura düzenler ve gönderir. İhracatçı firma, ithalatçı firmaya sözleşmeye ve proforma faturaya bağlı olarak ticari fatura düzenler. Fatura gümrüğe beyanda yurt içi işlemler için Türkçe (orijinal) fatura düzenlenir.  

 İhracatta bir malın yurtdışı edildiğinin kabulü için;

a- Kara taşımacılığında malın, Türkiye Gümrük Bölgesini terk,

b- Hava taşımacılığında malın, hava limanının terk,

c- Deniz taşımacılığında malın, deniz limanını terk,

Fatura tarihi, gümrük beyannamesi tescil tarihi ve fiili ihracat tarihi farklı tarihler olabilir. Bu durumda fiili ihracat tarihi dikkate alınması gerekmektedir.. Fiili ihracat tarihi" dikkate alınarak yevmiye defteri kaydı yapılması uygun olur. Gümrük Müsteşarlığının www.gumruk.gov.tr adlı internet sitesinin “Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığı” seçeneği içinde yer alan “E-gümrük Web Uygulamaları” bölümündeki “VEDOP Sorgulama” seçeneği altında, tescil numarası ile sorgulanan ihracat beyannamesinin kapanma tarihi ile beyanname bilgilerinin Maliye Bakanlığı’nın VEDOP Sistemi’ne aktarıldığı tarihin kullanıcılar tarafından görüntülenmesine imkan sağlanmaktadır. İhracatçılar; yukarıda açıklanan adrese girerek gümrük beyannamesinin kapanma tarihini yani fiili ihraç tarihini öğrenebilirler.

Maliye Bakanlığı Özelgesi; bir ihracatın  hasılatını fiili ihracatın gerçekleştiği dönemin hasılatı olarak kabul etmekle, bu ihracat tutarının fiili ihracat tarihindeki dönemin yevmiye kayıtlarında yer almasını gerekmektedir. Fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası döviz alış kuru dikkate alınır. Beyannamesindeki döviz miktarı ile fiili ihracat tarihindeki döviz kuru çarpılarak ihracatın Türk Lirası (T.L) cinsinden değeri (tutarı) hesaplanır ve muhasebe kaydı yapılır.  Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununa göre; malın gümrük bölgesinden çıkması, istisna kapsamına girmesi için şarttır. Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin mal ve hizmet satışlarındaki fatura bilgileri “FORM BS” ile mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine elektronik ortamda (e-beyanname ile) beyan edilir. Döviz miktarı ile fiili ihracat tarihindeki T.C Merkez Bankası döviz alış kurunun çarpılmak suretiyle elde edilen muhasebe kayıtlarına intikal ettirilen tutar  olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.. İhracatın muhasebe (yevmiye defteri) kaydında, ihracatı yapan işletmenin imalatçı ihracatçı ya da ihracatçı (aracı) firma olması yevmiye kaydının şeklini değiştirmez. Burada önemli hususlardan biri ise Fatura düzenleme tarihi 28.04.2014 tarihidir. Fatura düzenleme tarihi üzerinden ihracatın muhasebe kaydı yapılmaz. Yurt Dışı Satışın kaydedileceği tarih; 02.05.2014   tarihli fiili ihracat



  1.   İhracat bedelinin tahsilinde ihracatçı firmalar; kambiyo mevzuatına, Gümrük mevzuatına, Vergi Usul Kanunu kriterlerine, Katma Değer Vergisi kriterlerine ve muhasebe standartları uygulamalarına dikkat etmelidir. İhracat bedelinin yurda geldiği günkü döviz kuru, ihracat tarihindeki döviz kurundan büyük veya küçük olabilir. Olumlu ve olumsuz kur farkları oluşabilir. Önemli olan bir diğer husus ise  ihracatta götürü gider. Mükellefler ihracat, yurt dışında inşaat, onarım, montaj ve taşımacılık faaliyetleri nedeniyle döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde 5’ini (%o5’ini) aşmamak şartıyla belgesiz giderlerine karşılık olarak götürü gider hesaplar  ve bu gideri vergi matrahından indirebilir. (GVK. Md. 40/117) İşletmenin yurt dışı faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan belgesiz giderler de Tekdüzen Hesap Palanında ilgili gider hesaplarında izlenir. Dönem sonunda "690 Dönem Karı veya Zararı" hesabına aktarılır. Belgesi temin edilemeyen giderlerin, hesaplanan götürü gider tutarından sonra  kalan kısmı, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınır. Ticari kâra ilave edilmesi unutulmamalıdır.




 

MUHASEBE KAYDI

Mal gönderildiğinde:

 

________________________              /              ___________________________

120  ALICILAR                                                      xxxx.xx

120.02Yurtdışı Alıcılar

120.02.001 Floxer wed ltd.

601 YURTDIŞI SATIŞLAR                                                       xxxx.xx

Yurtdışı satışların kaydı

__________________              /              _______________________________

İthalatçı firma tarafından mal bedeli bankaya transfer ettirildiğinde ve gider kayıtları örneği.

 

______________________              /              _________________________

                                           102  BANKALAR                                                     xxxx.xx

102.03  AS Bankası

 

 

120.02 Yurt dışı Alıcılar

120.02.001  Floxer wed ltd.

Mal bedelinin hesaba yatması

_________________________              /              _______________________

 

770  GENEL YÖNETİM GİDERLERİ                                                   xxxx.xx

770.05  İhracat Giderleri

xxxxx.xx                                                       760.PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD.

760.05.08.11.İhracat Lojistik Giderleri                                           xxxxx.xx

760.05.08.01.İhr. Yurt İçi Gümrük  Giderleri

760.05.02.İhracat Bedeli Banka  Masrafları                                xxxxx.xx

770. GENEL YÖNETİM  GİDERLERİ

770. 07.02. Götürü Giderler                                                                xxxxx.xx

 

780. FİNANSMAN GİDERLERİ

780.05.02.İhr. Uluslar arası Muhabir Banka  Masrafı                       xxxxx.xx

191.İNDİRİLECEK K.D.V.                                                                     xxxxx.xx

191.01.18.  K.D.V

 

195.İŞ AVANSALARI                                                   xxxxx.xx

102  BANKALAR                                                           xxxxx.xx

100 KASA HS.                                                               xxxxx.xx

____________________              /              _____________________

 

Uygulamada unutulan veya ihmal edilen  konulardan biri de ihracat mal bedellerinin tahsilinde tarafların sözleşme de uluslararası muhabir banka masraf kesintisi konusunda anlaşma yapmaları gerekmektedir. Anlaşma yapıldığı halde ihracatçının  muhabir banka masrafını döviz kapatma işlemleri sırasında genelde hesaba dahil etmemektedir. Dolayısıyla ihracat bedeli eksik kapatılmasına neden olmakta  aradaki fark her ihracat aşamasında birikmektedir. İhracatçı işletmeler için biriken bu tutar, görünmeyen gider niteliği taşımaktadır. Dikkate alınması ve gidere dönüşmesi firma açısından uygun olur.

Kesilen fatura tarihide  mal  bedelinin transferi tarihine kadar geçen zaman arasında kur değerinin değişmesi söz konusu olduğunda, ortaya çıkan kur farkı 601. YURT DIŞI SATIŞLAR hesabının alt hesabı olarak "KUR GELİRLERİ" hesabına  İhracattan kaynaklanan kambiyo zararı ise 612 hesapta "KUR GİDERLERİ" hesabına yazılır.

Kur değerinde artış olmuş ise aradaki fark 601 nolu hesapta “Kur Gelirleri” hesabına yazılacaktır. Muhasebe uygulamaları genel tebliğinde ihracat ile ilgili dönem içinde ortaya çıkan olumsuz kur farkları ile ilgili bir açıklama yapılmamıştır. Ancak olumlu kur farkları Brüt Satış Kârı veya Zararının hesaplanmasında dikkate alınıyor ise olumsuz kur farklarının da Brüt Satış Kârı veya Zararının hesaplanmasında olumsuz kur farkları 612 Diğer İndirimler Hesabında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

________________              /              ___________________________

102  BANKALAR                                  XXXX.XX

102.03 AS Bankası

120 ALICILAR                                                                                     XXXX.XX

120.02  Yurtdışı alıcılar

601 YURT DIŞI SATIŞLAR                                                               XXXXX.XX

601.04  Kur Gelirleri

Mal bedelinin tahsilinin kaydı

______________________              /              ______________________

 

Kur değerinde azalış olmuş ise aradaki fark “Kur Giderleri” 612 nolu hesabına yazılmalıdır.

 

_____________              /              _______________________________

102  BANKALAR                                                              xxxx.xx

102.03 AS Bankası

612 DİĞER İNDİRİMLER                                                  xxx.xx

612.05 Kur Giderleri

                                                  120 ALICILAR                                                  xxxxx.xx                                               120.02  Yurtdışı alıcılar

Mal bedelinin tahsilinin kaydı

_____________              /              _______________________________

İhracat maliyetine giren harcamaların, malların üretimi amacıyla, hammadde ve diğer girdilerin tedariği esnasında ödenmiş olan Katma Değer Vergilerin''den, ihracatı ya da ihraç edilen malların imalatını yapan firmalar üzerinde kalan kısmı, ihracattan sonra ilgili firmalara iade edilmektedir. KDV  iade  talebi ilişkin  işlemleri bir sonraki yazımda daha detaylı açıklayacağım.

SMMM MURAT ÖZ

KAYNAKÇA:

Ordu SMMM Odası Yayınları İHRACAT VE İTHALAT MUHASEBE UYGULAMALARI

Öğr. Gör. Yaser GÜRSOY Uludağ Üniversitesi GÜRSOY Yaser “Dış Ticaret  İşlemleri Muhasebesi” Ekin  Kitapevi  GÜRSOY Yaser “Dış Ticarette Muhasebe Uygulamaları” Ankara S.M.M.M.O. ve Resmi Gazeteler.