Gıda Firmalarına SGK’dan Yeni Ceza 

Gıda Firmalarına SGK’dan Yeni Ceza 

 

Geçtiğimiz hafta Resmi Gazete’de SGK tarafından yeni bir tebliğ yayınlandı ve tartışmalı bir ceza uygulaması yürürlüğe girdi. Söz konusu Tebliğ ile “Tarımsal Faaliyette Bulunanların Prim Borçlarının Sattıkları Tarımsal Ürün Bedellerinden Kesinti Yapılmak Suretiyle Tahsil Edilmesine Dair Tebliğ”de değişikliğe gidildi.

Getirilen ceza uygulamasına geçmeden önce söz konusu Tebliğ ve uygulamaya kısaca değinelim.



Tarım Ürünlerinden Prim Kesintisi Yapılmalı


Sosyal güvenlik sistemimize göre tarımsal faaliyette bulunanalar 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı sayılmışlar. Ancak bunların primlerinin tahsilinde diğer sigortalılara göre farklı bir usul söz konusu. Bunların primleri sattıkları ürün üzerinden kesinti yapılarak tahsil ediliyor.

Buna göre kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişiler, tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelleri üzerinden prim borçlarına mahsuben ve borç tutarını geçmemek şartıyla %2 oranında kesinti yapmak zorundalar.



Kimler Kesinti Yapmak Zorunda?


Tarımsal faaliyette bulunanlardan satın aldıkları ürün bedelleri üzerinden kesinti yapmakla yükümlü olan gerçek ve tüzel kişileri şöyle sayabiliriz:





  • Kamu kurum ve kuruluşları ile kamuya ait ticari işletmeler,


  • Kamu iktisadi teşebbüsleri,


  • Sair kurumlar (kooperatif, birlik ve diğer kurumlar),


  • Ticaret şirketleri,


  • İş ortaklıkları,


  • Dernekler,


  • Vakıflar,


  • Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,


  • Zirai kazançlarını, bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler,


  • Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı.






Primler Aktarılmalı ve Bildirim Yapılmalı


Kesinti yapmakla yükümlü olan kişiler ay içinde yaptıkları kesinti tutarlarını, kesintinin yapıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK hesaplarına intikal ettirmek zorundalar.

Ayrıca, belge veya bilgileri elektronik ortamda göndermekle zorunlu tutulan gerçek ve tüzel kişilerin, bir ay içinde yaptıkları kesintilere ilişkin kesinti bildirim listelerini SGK tarafından sağlanacak elektronik altyapıdan yararlanmak suretiyle takip eden ayın son iş gününe kadar göndermeleri gerekiyor.



SGK Tebliğ İle Ceza Getirdi


Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi SGK prim tevkifat uygulaması ile ilgili geçtiğimiz hafta Tebliğ ile bir ceza uygulamasını yürürlüğe soktu.

Buna göre; kesinti yapmak zorunda olduğu halde kesinti yapmayanlar ile Kesinti Bildirim Listesini süresi içerisinde göndermeyen gerçek ve tüzel kişiler hakkında Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi uyarınca işlem yapacak. Söz konusu madde uyarınca uygulanan ceza 2018 yılında 259 TL tutarında.



Ceza Düzenlemesi Doğru mu?


SGK tarafından getirilen ceza düzenlemesi birçok açıdan sıkıntılı görünüyor. Öncelikle Kabahatler Kanunu’nun 32 nci maddesinde belirtilen ceza “emre aykırı davranış” fiili ile ilgili ve Kanunla getirilen tevkifat uygulamasını bu kapsamda değerlendirmek doğru değil.

Söz konusu maddeye göre ceza uygulanması için emre aykırı davranışın aşağıdaki koşullardan birisi ile ortaya çıkması gerekiyor:





  1. Adlî işlemler nedeniyle


  2. Kamu güvenliği nedeniyle


  3. Kamu düzeni nedeniyle


  4. Genel sağlığın korunması amacıyla






Hiç kuşkusuz primin tevkifat yoluyla tahsil edilmesi bu koşullardan hiçbirine girmiyor.

Ayrıca emre aykırı davranış kabahatini içeren 32. maddesinin gerekçesinde söz konusu kabahatin oluşabilmesi için 3 şartın bir arada oluşması gerektiği belirtilmiş:





  • Yetkili makamlar tarafından hukuka uygun bir biçimde verilmiş bir emir olmalı


  • Emir, ‘adlî işlemler dolayısıyla ya da kamu güvenliği ve kamu düzeni veya genel sağlığın korunması düşüncesiyle’ verilmeli


  • Emir usulen ilân edilmeli 






​Bu açıdan bakıldığında da getirilen ceza uygulamasının ilgili madde ile usul açısından bağlantısının olmadığı açıkça ortada.

Burada olması gereken cezanın yasallığı ilkesi gereğince düzenlemenin 5510 sayılı Kanun’da yapılacak bir değişiklikle yürürlüğe konmasıdır. Buna karşın SGK kolaya kaçarak tebliğ ile böyle bir düzenleme yapmış. Ancak bunu yaparken de dayanak ve usul açısından önemli bir hataya imza atmış.



Dr. Mehmet BULUT 

İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı