ELEKTRONİK DEFTERDE VERGİ CEZALARI

ELEKTRONİK DEFTERDE VERGİ CEZALARI

VERGİ USUL KANUNU 359 KAPSAMINDA ELEKTRONİK DEFTER CEZALARI

Bu başlık altında VUK.’nun mevcut 359. Maddesine bent bent bakılarak elektronik defter özelinde eleştiriler getirilerek önerilerde bulunulmaya çalışılacaktır.

VUK.’nun 359. Madde içeriğine sırasıyla bakılacak olursa;

1.) a bendinin birinci fıkrasında

1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,

Bu fıkrayı elektronik defter bazında şu şekilde değerlendirebiliriz:

1.1.) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar

Elektronik defter kayıtları GİB tarafından görülmemektedir. Alınan beratlar sadece defterin içeriğinin değiştirilememesini sağlamaktadır. Elektronik defter kayıtlarında hesap ve muhasebe hileleri yapmak mümkündür. Herhangi bir incelemeye denk gelinmediği taktirde bu hesap ve muhasebe hilelerinin tespiti de zordur. Ancak elektronik defter denetim yazılımları ile 3.000 sayfa bir defterin inceleme süreci 3 dakika gibi kısa bir zamanda tamamlanabilmektedir. Bu durum denetim oranının çok daha yükseleceğinin bir göstergesidir. Yasanın bu fıkrası doğru olmakla beraber elektronik beyannameler üzerinde yapılabilecek hileleri kapsamadığı için eksiktir. Suç tarihi, hileye esas işlemin elektronik defterde kayda girdiği tarih olup, aynı takvim yılında birden fazla hileli işlem varsa, elektronik defterde son kaydın yapıldığı işlem tarihidir.

1.2.) Gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar

Elektronik defterde gerçek olmayan bir isme hesap açılması veya Bay Ahmet yerine yanlışlıkla Bay Mehmet yazılması sahte hesap olarak değerlendirilmektedir. Ancak Bay Ahmet’e açılması gereken hesap sehven Bay Mehmet’e açılmış ve ortada bir vergi kaybı yoksa sadece ismin gerçek olmamasına ceza verilmesi anlamsızdır. Elektronik defterde hesabın açıldığı tarih suç tarihi olarak kabul edilmektedir.

1.3.) Defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler

Burada değerlendirilmesi gereken birinci husus elektronik defter tutması gerekirken kağıt defter tutmaya devam eden mükellefin durumudur. Elektronik defter yerine tutulan kağıt defter “tamamen veya kısmen başka defter” kapsamında değerlendirilebilir mi? Ortada bir vergi kaybı yoksa sadece kağıt defter tutulması vergi ziyaı kapsamında değerlendirilemez.

Elektronik defterlerin bulut, harici hard disk, flash disk gibi ortamlara kopyalanması veya bu ortamlarda saklanması da yine vergi kaybına yol açmıyorsa bu madde kapsamında cezaya konu edilemez. Özellikle uygulamada bazı müfettişlerin “ben elektronik defterden anlamam bana yine eskisi gibi kağıt çıktı getirin” dedikleri görülmektedir. Kesinlikle çıktı bile olsa kağıt defter ibraz edilmemesi gerekir.

Diğer defter, belge ve kayıt ortamlarına yapılan kayıt tarihi suç tarihidir. Birden çok kez suç işlenmiş ise son işlemin yapıldığı tarih suç tarihi kabul edilir.

2) a bendinin ikinci fıkrasında

2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenlere veya bu belgeleri kullananlar, hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.

Bu fıkrayı elektronik defter bazında şu şekilde değerlendirebiliriz:

2.1.) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler

Elektronik defter kayıt dosyalarının bozulması, kod satırlarıyla oynanması, berat dosyalarının bozulması, elektronik fatura formatlarının değiştirilmesi bu kapsamda değerlendirilir. Sisteme dışarıdan müdahale edilerek elektronik defter kayıtlarının orjinalliğinin değiştirilmesi bu suçu oluşturur. Suç tarihi, tahrifatın elektronik defterde yapıldığı tarihtir.

2.2.) Defter, kayıt ve belgeleri gizleyenler

Elektronik defter açılış tasdiki yani ilk ayın beratı alınmış olmasına rağmen elektronik defter dosyaları ve beratları vergi inceleme elemanlarına ibraz edilmezse gizleme suçu oluşmuş olacaktır. Mükelleflerin bazıları özel entegratörlerden “saklama” hizmeti almaktadırlar. Bu özel entegratör firmanın batması, iflas etmesi gibi sebeplerle sakladığı kayıtların ibraz edilememesi halinde de mükellefin gizleme suçu işlediği kabul edilmektedir. Defter ve belgelerin isteme yazısının yasal süresinin sonunda suç işlenmiş kabul edilir. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, gizleme suçu olarak kabul edilmektedir. Açılış onayı (ilk ay beratı) olan, kapanış onayı (son ay beratı) olan bir e-defterin ibraz edilememesi ayrıca gizleme suçu olarak değerlendirilebilecektir.

2.3.) Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenlere

Elektronik defterde muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlenerek kayıtlanması da suçtur.  Elektronik defter kayıtlarının yanıltıcı olarak şekilde düzenlenmesi de mümkündür. Ancak bu durum yine de muhasebe hileleri kapsamında değerlendirilir. Vergi Usul Kanunu’na muhalefet suçunda eylem tarihi belgenin düzenlendiği tarih; birden fazla belgenin söz konusu olması halinde ise son belgenin tanzim edildiği gündür.

2.4.) Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeleri kullananlar

Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgelerin elektronik defterlere işlenmesi de suçtur. Suç tarihi ise mükellefiyetin türüne, vergilendirme dönemine ve son beyanname verme gününe bağlıdır. Elektronik belgelerin de muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge olarak düzenlenmesi mümkündür.

3-) B bendi

b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.

B bendini elektronik defter bazında şu şekilde değerlendirebiliriz:

3.1.) Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler

Elektronik defter dosyalarını kasten silenler, bu dosyalara erişilmesini engelleyecek yazılımlar ve şifreler üretenler, dosya içeriklerini ortadan kaldıranlar bu suçu işlemiş olurlar. Suç tarihi bu eylemin işlendiği tarihtir.

3.2.) Defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar

Elektronik defterde sayfa kavramından söz edilemeyeceği için bu suçun elektronik defterde karşılığı yoktur.

3.3.) Belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler

Gerçek bir işleme dayanmadığı halde böyle bir işlem varmış gibi düzenlenen belgelerin elektronik defterlere işlenmesi suçtur.

3.4.) Sahte belge kullananlar

Alış ve giderlerin belgelendirilmesinde sahte belgelerin kullanımı da suçtur. Bu belgelerin elektronik defterlere işlenmesi de suçtur.

Selçuk GÜLTEN

habertr.org