Avukatlar ve noterler aslında hepimizin bildiği gibi kendi nam ve hesabına iş yapan ve vergi mükellefi olan kişilerdir. Kendi nam ve hesabına iş yapanlar ile vergi mükellefleri ise 4/B sigortalısı olarak tanımladığımız Bağ-Kur statüsünde sigortalı olmaları gereken kişilerdir. Ancak bazen uygulamalar genel tanımlamaların dışına çıkarak bazı özel düzenlemeler çerçevesinde hayata geçirilmektedir. Avukatlar ile noterlerin 01.10.2008 tarihinden önceki sigortalılık statüsü de tam buna örnektir. Nedenleri üzerimde durmaksızın avukat ve noterlere ait özel düzenleme olan bu pozitif ayrımcılık 01.10.2008 tarihinde sona erdirilmiştir. Sosyal güvenlik tanımlamalarının temel mantığına da aykırı olduğu için uygulamada bir çok problemlerin yaşanmasına neden olan bu uygulamayı ortadan kaldıran yeni düzenlemenin isabetli olduğunu düşünmekteyim.
2008 ÖNCESİ SİGORTALILIK;
Avukatlar ve noterler 01.10.2008 tarihinden önce 4/A (SSK) statüsünde sigortalı sayılıyorlardı. SSK sigortalısı oldukları içinde emeklilik şartlarını SSK mevzuatı çerçevesinde hak etmekteydiler. Avukat ve noterlerin 01.10.2008 tarihine kadar ki sigortalılık süreleri 4/A (SSK) kapsamında sayılmaya da devam etmektedir. Avukat ve noterler emeklilik için başvurduklarında 01.10.2008 tarihinden önce yatırmış oldukları 4/A (SSK) sigortalılıkları hizmet birleştirmesi kapsamında 01.10.2008 tarihinden sonraki sigorta günleriyle toplanacak ve emeklilik hesabında dikkate alınacaktır. Hatta 01.10.2008 tarihinden önce avukatlık faaliyetinde bulunduğu için SSK' lı olan kişi, 01.10.2008 tarihinden sonra bir başka avukatın yanında hizmet akdine tabi olarak avukatlık yapmaya devam ederse bu defa yine 4/A (SSK) statüsünde sigortalı olmaya devam edecektir. Emekliliğe müracaat ettiklerinde de 4/A (SSK) sigortalılarının emeklilik şartlarından emekli olacaklardır.
2008 SONRASI SİGORTALILIK;
Kendi nam ve hesabına vergi mükellefi olarak avukatlık ve noterlik yapan kişilerin 01.10.2008 tarihinden sonra 4/A (SSK) statüsünde sigortalı olmaları mümkün değildir. Geçmişten gelen faaliyetleri ve 4/A (SSK) sigortalılıkları kesintisiz devam etse bile bu kişiler uygulamadaki mevzuata göre 01.10.2008 tarihinden sonra kendiliğinden 4/B (Bağ-Kur) statüsünde sigortalı oldular. Hiç bir işleme gerek kalmaksızın 01.10.2008 tarihinde kendiliğinden 4/B (Bağ-Kur ) sigortalısı olan avukat ve noterler faaliyetlerine hala devam ediyorlarsa artık Bağ-Kur mevzuatındaki şartlara göre emekli olacaklardır. Gelir vergisi mükellefi olmayan avukatlar için geçiş tarihi olan 01.10.2008 tarihinden sonra dilekçe ile müracaat etmeleri halinde isteğe bağlı sigortalılıkları devam ettirilmiş olup dilekçe vermeyenlerin sigortalılıkları ise 30.09.2008 tarihinde sonlandırılmıştır.
SİGORTALILIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ;
Malumunuz SSK mevzuatına göre emekli olmakla Bağ-Kur mevzuatına göre emekli olmak arasında emeklilik şartları bakımından ciddi farklılıklar bulunmaktadır. SSK mevzuatında emeklilikteki yaş kademesi, ilk sigortalılık tarihine göre belirlenirken Bağ-Kur mevzuatına göre emeklilik yaş kademesi prim yatırılan gün sayısına göre belirlenmektedir. SSK mevzuatına göre, kademeye tabi olmakla birlikte 5000 gün prim yatırmakla emeklilik hak edilmekte iken Bağ-Kur mevzuatına göre 9000 gün prim yatırmak suretiyle emeklilik hak edilmektedir. Hal böyle olunca avukat ve noterlerin 01.10.2008 tarihinden önceki sigortalılıkları ve 01.10 2008 tarihinden sonraki sigortalılıkları önem kazanmaktadır. Yeni uygulamayı belirleyen Yasanın 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmesi ile birlikte bu tarihten önce noterlik ve avukatlık faaliyetinde bulunanlar, faaliyetlerine hiç ara vermeden vergi mükellefi olarak devam ediyorlarsa ve etmeye de devam ederlerse artık onlar Bağ-Kur mevzuatındaki emeklilik şartlarına göre emekli olacaklardır. Bu da daha çok prim ödeyerek emekli olmaları manasına gelmektedir. Örneğin 01.10.2008 tarihinden önce 20 yıllık sigortası olan bir avukat, faaliyetine hiç ara vermeden vergi mükellefi olarak avukatlık yapmaya devam ediyorsa, SSK mevzuatına göre emekli olma şansını artık kaybetmiş bulunmaktadır. Çünkü emeklilikte hangi statüden emekli olunacağına bakılırken son yedi yıl içinde en çok prim yatırılan kurumun mevzuatı esas alınmaktadır. Örneğimizdeki avukat son yedi yılın beş yılını 4/B (Bağ-Kur) statüsünden prim yatırdığı için artık Bağ-Kur mevzuatındaki emeklilik şartlarına tabi olacaktır.
STAJYER AVUKATLARIN SİGORTALILIĞI;
Avukatlık Kanununa göre stajlarını yapmakta olan stajyer avukatlar eğer genel sağlık sigortası kapsamında prim ödemiyorlarsa ve bakmakla yükümlü olunan kişiler kapsamında da değillerse, staj süreleri boyunca genel sağlık sigortalısı sayılırlar. Stajyer avukatların genel sağlık sigortası primleri, asgari ücretin %6 sı oranında Barolar Birliği tarafından ödenmektedir.
SORU;
Merhaba Mustafa Bey;
Ben 3 sene önce bir ticari şahıs firması kurdum. Kısacası bir mağaza açtım. O zamana kadar 5-6 senedir sigortalı olarak çalışıyordum.
İşimden ayrılıp bu işi kurduktan sonra Bağ-Kur primlerini ödemeye başladım. 7-8 ay sonra işleri düzene koyduğum sırada bir firmadan güzel bir teklif aldım. Bu nedenle işçi olarak tekrar çalışmaya başladım. O zaman muhasebecime danıştığımda mevzuata göre aynı anda Bağ-Kur' lu ve SSK' lı olunamadığını ve SSK' lı olduğumda Bağ-Kur'un düşeceğini söyledi.
İlk olarak çalıştığım işyerimdeki muhasebeci benim sigortamı da başlattığı sırada buna benzer bir uyarıyı ekranda gördü. SSK lı olarak işlem yapılınca Bağ -Kur' luğun düşeceğine yönelik bir uyarıydı bu . Böyle olunca ben işlerin otomatik yapıldığını düşündüm.
Geçenlerde evime bir posta geldi SGK İl Müdürlüğünden. Birikmiş prim borcum olduğu yazılıyor.(7601 TL.)
Hali hazırda 3 senedir hem mağaza işletiyorum hem de bu iş yerinde çalışıyorum.Bu durumda nasıl bir yol izlemem gerekiyor. Bilgilendirebilir misiniz? Tahir KÖYLÜ
CEVAP:
Tahir Bey;
Mali müşaviriniz doğru söylemiş. Sosyal Güvenlik uygulamalarında sosyal güvenliğin tekliği ilkesi geçerlidir.
Aynı anda birden fazla statüde çalışmanız olsa bile tek statüden sigortalı olabilirsiniz.
2011 yılından bu yana SSK (4/A) sigortalılığı, baskın statü olduğundan aynı anda vergi mükellefi ve hizmet akdine tabi çalışma fiillerinin çakışması halinde, geçerli olan sigortalılık SSK (4/A) sigortalılığı olacaktır.
Aslında SGK' nın sistemi otomatik olarak Bağ-Kur (4/B) sigortalılığını iptal etmesi gerekmekteydi. Etmediğine göre sistemsel bir hata var demektir.
Size tavsiyen bir dilekçe ile SGK' nın ilgili ünitesine müracaat ederek çıkan borca itiraz etmenizdir. Onlar sistem üzerinden kontrol ettiklerinde hatayı görüp borcunuzu sileceklerdir. Eğer borç anlattığınız nedenden çıkmışsa.
Mustafa Keskin
Posta Gazetesi
[email protected]