Soru: 04.02.1971 doğumluyum. 10.10.1984 sigorta girişim var. Toplam prim gün sayım 6010, özür durumum yok. Hizmet borçlanmam da bulunmamaktadır. Ne zaman emekli olurum? Ahmet
Cevap: Emeklilik için 25 yıl sigortalılık süresi, 48 yaş ve 5225 güne ihtiyacınız bulunmaktadır. Durumunuza göre sigortalılık süreniz ve gününüz tamamlanmış. 48 yaş şartını da tamamlamanız halinde (04.02.2019 tarihinde) emekli olabilirsiniz.
Okurumuzun da da görüldüğü üzere 18 yaşının altında işe başlama durumunda, söz konusu sigortanın emekliliğe ne gibi etkilerinin olduğu hep merak edilmektedir.
Emeklilik için üç ana unsurun birlikte tamamlanması gerekmektedir. Bunlar yaş, gün ve sigortalılık süreleridir.
Sigortalılık süresi, sigorta başlangıç tarihi ile emeklilik için tahsis talebinde bulunulan zaman dilimi içinde geçen süredir. Örneğin 01.01.1980 tarihinde işe başlayan bir kişinin 01.01.1990 tarihinde 10 yıllık bir sigortalılık süresi söz konusudur.
18 yaşından önce işe başlayan kişiler için emeklilik hesaplamalarında ayrı bir uygulama söz konusudur. 18 yaşında önce işe başlamış kişilere emeklilik için gerekli olan sigortalılık süresi, 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlatılmaktadır. Yani 01.01.1970 doğumlu bir kişi 01.01.1985 tarihinde 15 yaşında çalışmaya başlamışsa kişinin emekliliği için gerekli olan sigortalılık süresi 01.01.1988 tarihinden, yani 18 yaşından itibaren hesaplanmaktadır.
Bu durum normal emeklilik durumlarında sigortalıları etkilemez iken, özellikle malulen emeklilik ve ölüm aylığı alma durumlarında sıkıntı yaratmaktadır. Örneğin, 01.01.1970 doğumlu bir kişi 01.01.1985 tarihinde 15 yaşında çalışmaya başlamış ve 01.01.1995 tarihinde malul durumda kalırsa, kişiye gerekli olan 10 yıl 1800 gün şartı tamamlanmış olsa dahi, SGK tarafından sigortalılık süresi 7 yıl kabul edileceğinden sigortalı malulen emekli olamamaktadır.
Aynı durum ölüm aylıkları açısından da geçerlidir. Örneğin, 01.01.1970 doğumlu bir kişi 01.01.1985 tarihinde 15 yaşında çalışmaya başlamış ve 01.01.1991 tarihinde vefat ettiği takdirde hak sahiplerine 5 yıl hizmet süresi doldurulmadığı gerekçesi ile ölüm aylığı bağlanmamaktadır.
Burada dikkat edilmesi gerekli iki husus vardır:
Birincisi, sigortalıların işe başlangıç tarihi 01.04.1981 tarihinden önce ise 18 yaş altı çalışmalarda sigortalılık süresi işe başlama tarihi dikkate alınarak hesaplanmaktadır.
İkincisi ise, 01.04.1981 sonrası işe başlayanlar için ise yaş ve gün hesaplamalarında işe başlama tarihi dikkate alınırken, sigortalılık süresi 18 yaşın tamamlandığı tarihten itibaren hesaplanmaktadır.
Soru: Eşim bir işyerinde kamu işçisi olarak çalışıyor. Dün itibariyle doğum öncesi 8 haftalık yasal iznini aldık ve raporunu teslim etmeye gittiğimde bana "doğumun erken gerçekleşmesi halinde kullanılmayan doğum öncesi izin sürelerinin doğum sonrası izin süresine eklenemeyeceğini" söyledi. Bu konuda araştırma yaptım ve fikir birliği olmadığını gördüm. Siz makalenizde eklenebileceğini söylüyorsunuz, acaba bu konuda yasal dayanak nedir?
Cevap: Bu konuda İş Kanunu hükümleri açıktır. İş Kanunun 74. Maddesinde: “Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır” denilmektedir.
OSMAN ÖZBOLAT
www.osmanozbolat.com